Petrolde karamsar senaryo: Yaptırımlar görülmemiş arz şoklarına sebep olabilir

Uluslararası Petrol Ajansı (IEA) Rusya’nın petrol arzında büyük ölçekli bozulmanın küresel bir petrol arz şoku tehdidine sebep olabileceğini belirtti.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Rusya’nın petrol üretiminin önümüzdeki ay yaklaşık dörtte bir oranında düşebileceğini belirtti. Ajans, alıcıların Rus petrolünden kaçınması nedeniyle petrolde ciddi bir arz şoku ile karşı karşıya kalınabileceğini açıkladı. IEA ayrıca yüksek fiyatlar nedeniyle petrol talebinde de daha yavaş bir büyüme öngördü.

Paris merkezli ajans dün yayınladığı aylık raporunda, “Rus petrol ihracatının küresel pazarlar için potansiyel kaybının etkileri hafife alınamaz” dedi. Raporda “Olayların nasıl gelişeceğini bilmek için henüz çok erken olsa da, kriz enerji piyasalarında kalıcı değişikliklere neden olabilir” ifadelerine yer verildi.

FİYATLARI FIRLATMIŞTI

Moskova ile ticarete yönelik yaptırımlar Rus petrolünün ticaretini zorlaştırdı. Total, Shell gibi pek çok şirket alımları kısma sözü verdi. Bu gelişmeler nedeniyle geçtiğimiz hafta uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatları 140 dolara yaklaşarak 13 yılın en yüksek seviyesine fırlamıştı. Sonrasında ise petrol fiyatları sert bir şekilde geri çekildi.

Petrolde Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından gerçekleşen fiyat artışı ABD ve İngiltere’nin Rus petrolüne yaptırım uygulayacağını söylemesinin ardından hızlanmıştı. Bu fiyat artışı Türkiye’de ve diğer ülkelerde hızlı bir akaryakıt fiyat artışını beraberinde getirmişti. Geçtiğimiz haftalarda akaryakıt fiyatlarına 6 gün üst üste zam yapılmıştı.

ENFLASYON ÜZERİNDE DOĞRUDAN BASKI YARATIYOR

Petrol piyasasındaki kriz aynı zamanda küresel ekonomik aktiviteyi ve petrol tüketimini de etkiliyor. Petrol başta olmak üzere yükselen emtia fiyatlarından kaynaklanan enflasyonist ortam, ekonomik büyümeyi de baskılıyor.

Akaryakıt pek çok ürünün temel girdilerinden olduğu için akaryakıt fiyatını artması üretilen her ürünün maliyetine de doğrudan yansıyor. Bu da halihazırda enflasyon sorunuyla boğuşan pek çok ekonomi için yeni sorunlar doğurmaya devam ediyor. Akaryakıtta olası bir arz şokunun daha yaşanması, enflasyonla mücadele eden her ekonomiyi iyice zora sokacak.

RUSYA’NIN PETROL ARZI DÜŞEBİLİR

Öte yandan raporunda büyük ekonomilere de tavsiyede bulunan IEA, Rusya’nın petrol üretiminin önümüzdeki aydan itibaren günde 3 milyon varil azalarak günlük 8,6 milyona düşebileceğini belirtti. Ajans, bunun pandemi sonrası talebin artması nedeniyle zaten gergin olan pazarı daha da sıkıştırabileceğini söyledi.

IEA, dünya piyasalarının önümüzdeki iki çeyrekte açıkla karşı karşıya olabileceğini de duyurdu. Bu açık, gelişmiş ülkeler için endişe verici olabilir. Petrol stokları halihazırda 2014’ten bu yana en düşük seviyesinde. Herhangi bir arz sorununun yaşanması da stok sorunu olan ülkeleri eldeki petrolü tüketmeye zorlayacak.

ARZ ARTIŞI KONUSUNDA ANLAŞMAZLIK YAŞANIYOR

Rusya’nın OPEC+ koalisyonundaki ihracatçı müttefikleri de şimdiye kadar bu açığı doldurmayı reddederken IEA; ABD ve Japonya’nın da dahil olduğu üyelerinin acil petrol stoklarından daha fazlasını serbest bırakmaya istekli olduğunu vurguladı. Bu ülkeler ayın başında 60 milyon varilin kullanıma açılacağını duyurmuştu.

OPEC+ koalisyonunun önde gelen petrol üreticisi Suudi Arabistan ise ABD’nin arz artırımı yönündeki baskıları geri çevirdi. Suudilerin Moskova ile olan siyasi bağlarını korumaya çalıştığı düşünülüyor.