Müzik beynimizi nasıl etkiler

Prof. Dr. Uludüz, “Müziğin beynimize faydaları saymakla bitmez. Her fırsatta müzik dinlemek, ruh halimizi iyileştirirken; algılama, öğrenme, hafıza gibi birçok zihinsel fonksiyonumuzu da geliştirir” dedi.

Yüzyıllardır tedavi edici bir araç olan müziğin beynin birçok alanını etkilediği bilimsel araştırmalarla da kanıtlandı. ‘Sevdiğiniz bir müziği dinlerken sıkıntılarınızdan uzaklaşıp, kendinizi iyi hissediyorsanız bu müziğin beyne doğrudan etkisinin en açık örneğidir’ diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, müzik-beyin ilişkisine dair şu bilgileri verdi…

Mutluluk hormonlarını harekete geçirir

Müziğin ruh halimiz üzerindeki müthiş etkilerinin hepimiz farkındayız. Moraliniz, modunuzu yükselten neşeli ve motive edici müzikler dinlediğinizde çok daha hızlı toparlanır, karanlık ruh halinden daha hızlı çıkarsınız. Bu etkileri bilindiğinden müzik eskiden de birçok hastalığın tedavi sürecinde denenmiş bir yöntemdir. Çünkü beyinde duygularla ve görüntülerle yakından ilişkili limbik sistemin bir parçası olan amigdalayı uyarır. Ayrıca vücudumuz üzerinde doğrudan etkiye sahiptir; ritmi, kalp hızını ve kan basıncını kontrol eden beynin aynı bölümlerinde işlenir. Bu yüzden hareketli müzik dinlediğimizde kalp ritmimiz de hızlanır. Eğlenceli müzikler, stres hormonu kortizol seviyelerini düşürerek stresi azaltır, kasları gevşeterek rahatlama sağlar, acıyı hafifletip vücudu canlandıran endorfin hormonunun salgılanmasına yardımcı olur, serotonini (mutluluk hormonu) ve dopamini (haz hormonu) artırır.

‘Kullanmazsan kaybedersin’

Araştırmalar, müziğin beynin en önemli hafıza bölgelerini ve sinir ağ sistemini de harekete geçirdiği gösterilmiştir. Elbette müzik, kulağınızın hemen arkasında bulunan yakın hafıza ve işitme merkezi temporal bölgeyi harekete geçirir, ancak bu sadece başlangıçtır. Beynin duyguyla ilgili kısımları duygusal müzik sırasında sadece aktive olmaz, aynı zamanda senkronize olurlar. Müzik çeşitli bellek bölgelerini etkinleştirir. İlginç bir şekilde, müzik motor sistemi harekete geçirir ve elimiz ayağımızla ritme ayak uydururuz. Bu neden bu kadar önemli? “Kullanmazsan kaybedersin” deyimini duymuşsunuzdur. Bunun beyin için önemi çok fazladır. Beyin yolları -ve hatta tüm sinir ağları- kullanıldıklarında güçlenir ve kullanılmadıklarında zayıflar. Bunun nedeni, beynin verimliliği sağlama çabasıdır. Böylece beyin uzun yıllardır kullanılmayan sinir ağlarını güçlü tutmakla uğraşmayacak, bu yoldaki sinir hücrelerini başka bir şey için kullanacaktır.

Kaygılı ya da öfkeliyseniz 20 dakika şarkı dinleyin

Şu anki ruh haliniz; depresif, nötr, üzgün veya öfkeli ise, hissetmek istediğiniz ruh haline göre 20 dakika kadar müzik dinleyin. Bu sürenin sonunda ruh halinizin birden değiştiğini göreceksiniz. Müzik terapistleri melodiyi, ritmi, armoniyi ve tınıları dikkate alır ancak bizler hislerimize göre hareket ederiz. Müzik tüm duygularınızı değiştirir. Hüzünlü müzikten hoşlanıyor olsanız bile, bu melankolik hislerinizi şımartmanıza izin veriyordur, ancak müziği iyimser, pozitif müziğe dönüştürmeye zorlarsanız ruh haliniz de düzelecektir. Müzik karmaşıktır ama beynimizi çalıştırma şekli çok basittir. Önemli olan, istediğiniz ruh halini yansıtabilmek için uygun müziği bulabilmektir. Önemli bir toplantın var ve kaygı mı duyuyorsun? Müziğin kaygıyı azaltmaya yardımcı olabileceğini gösteren çok sayıda çalışma var. Tek yapmanız gereken nasıl hissettiğinizle eşleşen müziği bulun ve dinleyin. Zamanınız yoksa sadece rahatlatıcı müzik dinleyin. Tüm dikkatinizi müziğe odaklarsanız endişe üreten düşüncelerden uzaklaştığınızı fark edersiniz. Anksiyete problemi olanlar için, müzik kendi iç ihtiyaçlarını ifade etmede yardımcı olacaktır. Müzik, insan duygularının en olağanüstü kütüphanesidir; inanılmaz bir katalogdur. Önce hangi müziğin kendinizi iyi hissettirdiğini bulun, örneğin Lorenna Mc Kennitt’in Marco Polo şarkısı sizi harika hissettirebilir. İçinizi kıpır kıpır yapan, ruhunuza huzur veren benim de dinlediğim şarkılar vardır. Michael Hoppe’nin So You, David Lanz’dan Beloved, The Police’den Every Breath You Take, Garou’dan Belle şarkıları beni alıp bambaşka yerlere götürür. Sizi harekete geçiren bir müzik bulduğunuzda kendinizi şımartın. Müziğin size vereceği zevk inanılmazdır.

En popüler terapiden biri

Özellikle psikiyatri servislerinin çoğunda müzik terapisi artık rutin olarak kullanılmaktadır ve oldukça etkili bir psikoterapötik tedavidir. Hastalarda rahat uykuya dalmayı sağlamak, vücudu gevşetmek, endişe ile korkuyu azaltmak ve anestezi ya da ağrıyı hafifletmek için ağrı kesici ilaçlarla birlikte müzik terapisi günümüzde çok popülerdir. Müzik terapistleri, pozitif duygusallık, fiziksel sağlık, sosyal işlevsellik, iletişim yetenekleri ve bilişsel becerileri temel alan özelleştirilmiş müzik oturumları tasarlar ve farklı müzik türlerine karşı kişinin tepkilerini değerlendirir. Daha sonra müzik yoluyla doğaçlama yapma, lirik tartışmalar, şarkı sözü yazımı, müzik ve görüntü analizleri gibi etkinliklerle beyni ve ruh halini iyileştirmeye çalışırlar.

Çocuklarınızı erken yaşta klasik müzikle tanıştırın

1993 yılında yapılan bir çalışmada Dr Frances H. Rauscher üniversite öğrencilerine  Mozart’ı dinlettiklerinde, bilişsel işlevlerde hafızada önemli bir artış olduğunu tespit etmiştir. Dinletilen müziklerden özellikle Mozart grubu müzikler mekansal IQ puanlarında yükselme göstermiştir. Genç bir çocuk keman çaldığında, dokunsal, görsel, işitsel ve entelektüel düzeyde aynı anda gelişmeler görülür. Müzik, bir çocuğun bilişsel becerilerini yükseltir ve beyni disiplinize eder. Peki neden klasik müzik? Rock’ı severim ve herkes kadar pop müzik dinliyorum ve bu tarzları genellikle ruh halimi yüksek tutmak için kullanırım. Sorun şu ki, rock/pop ile sürekli iyi bir ruh hali yakalamak çok zor. Pop veya rock çalarken gerçekten kendinizi heyecanlı hissedebilirsiniz, ancak daha fazlasını bulmak zordur. Harika bir disko müziği sizi yirmi dakika iyi hissettirebilir ama sonra etkisi söner. Klasik müzikte çok daha önemli beyin yapılarına hitap ediyorsunuz. Tüm romanların Shakespeare kadar iyi olmadığı gibi, Rolling Stones da Mozart veya Beethoven kadar iyi değildir. 2015’te BBC tarafından yapılan bir araştırmaya göre yukarı doğru yükselen kesik kesik sesler gerginliği tetiklerken, uzun inen tonların sakinleştirici bir etkisi var gibi görünüyor. Bu araştırma, kalp atış hızımız artmadığı için daha sakin müzik dinlemeye olumlu tepki verme eğiliminde olduğumuzu gösteriyor, bu da daha fazla rahatlamamız anlamına geliyor. Önemli bir bilim dergisi olan Nature’da 2014 yılında yayınlanan bir araştırma, müziğin beynimizin başka türlü kullanılmayacak kısımlarını uyarma yeteneğine sahip olduğunu gösterdi. Bazen belirli anıları veya duyguları müzikle ilişkilendiririz ve bu üretkenliğimizi teşvik edebilir. Araştırmacılar, klasik müzik dinlemenin sadece rahatlamamıza ve sakinleşmemize yardımcı olmadığına, daha iyi performans göstermemizi sağladığına, aynı zamanda düşüncelerimizi de değiştirebileceğine inanmaktadır. Klasik müzik dinlemek zihni rahatlatır ve sakinleştirir, böylece zihin tam kapasiteyle çalışabilir. Hatta çocuklarınızı erken yaşta klasik müzikle tanıştırın, ileriki yıllarda daha üretken ve daha sağlıklı olabilmeleri için beyinlerini şekillendirmeye ve geliştirmeye yardımcı olun.