İşte israfın fotoğrafı: Yerli ve milli yangın söndürme filosu yıllardır yerde bekliyor

THK’nın, 3 yıldır 100 litre için ihalelere sokulmayan CL-215 uçaklarının yanında, 2014’te faal durumdayken görevden çekilen 11 Dromader uçağı da Etimesgut’ta çürümeye terkedildi. Uzmanlar, tüm dünyada yaygın şekilde kullanılan bu uçakların bakımının yapıldıktan sonra uzun yıllar hizmet verebileceğini vurguluyor. AKP iktidarı ise aynı sınıftaki AT-802’leri İspanya’dan kiralamak için uğraşıyor.

Yoğun döneme girilmese de orman yangınları başladı ancak Türkiye henüz yangın söndürme filosunu kuramadı.
Nisan ayı başından itibaren önce Bergama, Soma, sonra Çanakkale, Bilecik, Milas, bu hafta sonu da Hatay ve Bodrum’da çıkan yangınlar geçtiğimiz yaz yaşanan ve 250 bin futbol sahası büyüklüğünde orman alanının yandığı travmayı hatırlattı. 

Türkiye son 3 yılda olduğu gibi bu yıl da yangın söndürme uçağı tedarikinde geç kaldı. Aralık ayında başlayan ihale süreci bitirilemedi. 28-29 Mart ve 4 Nisan’da sil baştan yeni ihalelere çıkıldı. Nasıl bir sonuç çıkacağını yeterli sayıda ve zamanında uçak tedariki yapılıp yapılmayacağını ve toplam maliyetin ne olacağını herkes merak ediyor.

İHALE BİTMEDEN SONUÇ BELLİ

Sektörü yakından takip eden kaynaklar, yangın söndürme uçağı bulmakta ciddi sıkıntı yaşandığını kaydediyor. Son olarak, henüz ihale sonuçlanmamış olmasına rağmen İspanyol bir firmayla AT-802 uçaklar için anlaşıldığı bilgisi tüm sektörde dolaşıyor. Bu uçakların getirileceğine kesin gözüyle bakılıyor. 

M-18 Dromader uçakları ilk müdahale uçağı olarak çok etkili oluyor.

AKP İKTİDARI YERLİ İMKANI DEĞERLENDİRMİYOR
AT-802 uçakları 3102 litre tank kapasitesine sahip küçük sınıf uçaklar. Aynı sınıfta benzer kapasitede en az AT-802’ler kadar etkili bütün dünyada halen yaygın şekilde kullanılan THK’ya ait M-18 Dromader uçakları ise yıllardır Etimesgut’ta yatıyor. 

Halen birçok ülkede kullanılan CL-215 uçakları 4 yıldır Etimesgut Havalimanı’nda yerde tutuluyor. Aralık ayında 4 CL-215’in TAI tarafından uçuşa hazır hale getirileceği açıklanmıştı.

Dromader’ler, Türk Hava Kurumu’nun sahip olduğu iki ayrı model yangın söndürme uçağından biri…

THK’nın sahip olduğu yangın uçaklarından birincisi son yıllarda çok tartışıldı. SÖZCÜ’nün ısrarla gündemde tuttuğu 100 litre için ihalelere sokulmayan 4 bin 900 litre kapasiteli CL-215 uçakları. Bunlardan toplam 9 tane var. 6 tanesinin bakımla uçabileceği açıklandı. Bu 6 taneden 4 tanesinin bakımlarının TAI tarafından yapılacağı resmen duyuruldu.

PARK POZİSYONUNDA BEKLETİLİYOR
THK’nın elindeki ikinci yangın söndürme uçakları ise M-18 Dromader’ler. Bu uçaklar nedense CL-215’ler kadar konuşulmuyor. Bu uçaklardan tam 11 tane var ve hepsi Ankara’da Etimesgut’taki havaalanının apronunda park pozisyonunda bekletiliyor. 

11 Dromader 2014 yılında görevden çekildi. Faal durumdaki uçakların neden görevden çekildiğini kimse anlayamadı. THK Gökçen Havacılık Uçuş İşletme Genel Müdür Yardımcısı Berkay Birol, 10 Kasım 2014 günü şu açıklamayı yapmıştı. “Dromaderler sadece servisten kaldırıldı. Uçuşları bizim tarafımızdan durduruldu. Yoksa uçakların emniyet açısından herhangi bir sıkıntısı yoktur.”

Abdullah Gül cumhurbaşkanı olduğu dönemde, 4 yıldır yerde tutulan ve ihalelere sokulmayan CL-215’lerden birinde incelemelerde bulunmuş, kokpitinde poz vermişti.

MAHKEME SATIŞA İZİN VERMEDİ
Dromader’ler 2020 yılında THK’yı yöneten AKP’li Kayyum Heyeti Başkanı Cenap Aşçı tarafından satışa çıkarıldı ancak alıcı çıkmadı. Daha sonra kayyumu atayan mahkeme de bu satışlara izin vermedi.

“KİRALAMAYA GÖRE ÇOK KÜÇÜK MALİYETLERLE UÇABİLİR”

Bazıları aynen CL-215’lerde olduğu gibi Dromader uçaklarının da işe yaramayacağı, hurda olduğunu ileri sürüyor. Ancak uzun yıllar bu uçakları kullanan efsane pilot Himmet İlemin bu uçakların yurtdışından yapılacak kiralama maliyetlerinin yanında çok küçük kalacak maliyetlerle uçuşa hazır hale getirilebileceğini kaydediyor.

“İHBAR EDEN KADIN GÖZLERİNE İNANAMADI” 

Dromader’lerin ilk müdahalede çok etkili uçaklar olduğunu vurgulayan Öğretmen Pilot ve Yangın Söndürme Uçağı Pilotu Himmet İlemin, bu uçakların önemini şu örnekle açıklıyor: “Orman yangınlarının yoğun olduğu Temmuz-Ağustos aylarında riskli bölgelerde devriye uçuşları yapardık ve süratle yangınlara henüz başlama aşamasında müdahale ederdik. Bir gün devriye sırasında bir ihbar geldi. İki dakika içinde müdahale ettik. Sonradan öğrendik, ihbarı yapan kadın telefonu kapatıp dışarı çıktığında havada bizi görmüş ve gözlerine inanamamış.”

“NEDEN, THK İLE ORMAN BÜROKRATLARININ UYUMSUZLUĞU”

Bu uçakların THK’nın o dönemki yönetimiyle Orman Bakanlığı bürokratları arasındaki uyumsuzluk nedeniyle görevden çekildiğini belirten İlemin’in anlattıkları çok çarpıcı:

“Dromaderler’in görevden çekilmesine çok üzüldük. 2016’da arkamda çok iyi yetişmiş pilot arkadaşlarımın gücüyle Orman Bakanlığı ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ndeki bürokratlarla tek tek görüştüm.

Bu uçakları uçurabileceğimizi söyledim. Gerekirse bir kaynak bulup 5 tanesini kişisel olarak satın alabileceğimizi anlattım. Kabul ettiler ama THK yönetimini ikna edemedik. Uçaklar o günden bu yana apronda yatıyor.

O dönemki THK yönetimi bizi işten attı. Halbuki 2 yıl daha sözleşmemiz vardı. 9 pilot mahkemeye verdik. İhtiyacımız kalmadı dediler. Ama çok zor yetişmiş pilotları atıp yerine 75 yeni pilot aldılar. Bizi en azından öğretmen pilot olarak kullanabilirlerdi ama mahkeme bize 12-13 bin lira tazminat ödenmesine karar verip davayı kapattı. O paranın 1500 lirası da hala ödenmedi.”

THK uzun yıllar geniş bir filo ve kalabalık bir uzman ekiple yangınlarla mücadele etti.

THK’NIN SAHİBİ OLDUĞU YANGIN SÖNDÜRME UÇAKLARI

CL-215                 : 9 adet (6’sı faal), 4 bin 900 litre kapasiteli
M-18 Dromader  : 11 adet, 2 bin 200 litre kapasiteli

2.2 TON KAPASİTELİ

Lockheed Martin’e ait PZL şirketi tarafından Polonya’da üretilen M-18 Dromader’in  iki modeli var. THK filosundaki M-18A, 1984’te iki koltuklu olarak geliştirildi. A versiyonunun daha gelişmiş modeli olan M-18B ise, ilk uçuşunu 1993’te yaptı.

M-18B DROMADER 

Mürettebat: 1/2 (M18BS)
Kapasite: 2.200 kg kuru kimyasal
Uzunluk: 9,47 m
Kanat Açıklığı: 17,7 m

Yükseklik: 3,7 m
Kanat Alanı: 40 m2
Boş Ağırlık: 2.710 kg
Maksimum Kalkış Ağırlığı: 4.200 kg
Yakıt Kapasitesi: 510 kg
Motor: 1 × PZL Kalisz ASz-621R
Maksimum Hız: 280 km/s