Bugün borç alan yarın talimat alır

Vaktiyle “Bugün borç alan yarın talimat alır” diyerek IMF defterini tamamen kapatmakla övünen Erdoğan, bugünlerde ise ‘dost ülkeler’den borç almanın gururunu yaşıyor.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, son günlerde ‘dost ülkelerden’ borç almakla övünüyor. Balkan ziyareti sonrası “Birçok dost ülke desteklerini veriyor. Onlardan borçlanmamız Merkez Bankası olarak güçlenmemize neden oluyor” açıklaması yapan Erdoğan, cumartesi günü Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi için Özbekistan’a gerçekleştirdiği ziyaretin sonunda “Çalışıyoruz, çalıştığınız zaman para da geliyor” dedi. Hangi ‘dost ülkeler’in borç verdiği ve Merkez Bankası’nın rezervlerine nasıl katkı sağladığı merak konusuyken CHP Sözcüsü Faik Öztrak da Erdoğan’ın, iki yıl önceki “Borç alan, talimat alır” ifadelerini hatırlatarak, “Borç aldınız şimdi neyin emrini alıyorsunuz” diye sordu.

DÜNYANIN GÜNDEMİNDE

Son dönemde yurt dışından finansman arayışı içine giren Türkiye’nin Merkez Bankası’nın kasasında 9 Eylül itibarıyla 113.6 milyar dolar brüt rezerv, 14.1 milyar dolar net rezerv bulunuyor. TCMB’nin yurt içi ve yurt dışı bankalardan swap ile belirli bir süre ödünç aldığı döviz ve altınlarla birlikte ise elde edilen swap hariç net rezervi eksi 52.5 milyar dolar seviyesinde. Temmuz 2022 verilerine göre, net hata noksan hesabına 5.5 milyar dolarlık giriş olurken 7 ayda oluşan net hata noksan kalemi ise 24.4 milyar dolar. İlk 7 ayda 36.7 milyar dolarlık cari açığın yüzde 66’sı net hata noksandan karşılandı. Dünyanın da dikkatini çeken kaynağı belirsiz para girişindeki artışlara ilişkin Financial Times’ta da bir analiz kaleme alınmış, büyük sermaye akışına işaret edilen makalede bu akışın cari işlemler açığına önemli bir destek sağladığı tespiti yer almıştı.

‘Çalıştığınız zaman para da geliyor’

– Tayyip Erdoğan, “Son zamanlarda içeriden ve dışarıdan ‘Türkiye, bu paraları nereden buluyor’ diye sorular geliyor” ifadesi üzerine şunları söyledi: “Çalışıyoruz, çalıştığınız zaman para da geliyor. Ülkemize duyulan güvenle dışarıdan da geliyor. Hazine, Maliye, Merkez Bankası el ele vererek üretken bir ekonomiyi büyütüyor. Bu attığımız adımlar, tüketim ekonomisinin neticesi değil, üretim ekonomisinin bir neticesidir. İşte şu an itibarıyla mesela Merkez Bankamızın rezervi 115 milyar dolar civarında. Şimdi bunlara kalsa, bunlar Merkez Bankasının rezervini adeta sıfırlanmış gibi gösteriyorlar ama tablo öyle değil.”

Faik Özrak

Seçim öncesi borç bulma telaşı

– CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, kaynağı belirsiz para girişine ilişkin “Bu büyüklükte bir kaynağı belirsiz para girişiyle tarihimizde ilk kez karşılaşıyoruz. Bu paralar kimin parası? Ne kadar güvenilir” diye sordu. Öztrak, “Ne diyordu Erdoğan? Borç alan emir alır. O halde biz de kendisine şimdi soruyoruz. Birkaç milyar dolar için ülkemizin hangi menfaatlerini peşkeş çekiyorsunuz” dedi. “O sözde dostlardan alınan kısa vadeli borçlar yani swap’lar düşüldüğünde Merkez Bankası rezerv hesabı net 52 milyar 457 milyon dolar açık veriyor” diyen Öztrak, “Bu nedenle Erdoğan, seçimden önce para bulmak umuduyla; oradan oraya koşturup duruyor” diye konuştu.

TCMB’nin swap anlaşmaları

– Katar Merkez Bankası ile ilk anlaşma 17 Ağustos 2018’de imzalandı. Ardından bu anlaşma 26 Kasım 2019 ve 20 Mayıs 2020’de iki kez tadil edilerek 15 milyar dolar karşılığı TL ve Katar Riyali’ne yükseltildi.

–  Güney Kore Merkez Bankası ile 12 Ağustos 202 yılında 2 milyar dolar karşılığı TL ve Kore Wonu’nu kapsayan bir anlaşma imzalandı.

– Birleşik Arap Emirlikleri Merkez Bankası ile 19 Ocak 2022’de 5 milyar dolar karşılığı TL ve Dirhem anlaşması yapıldı.

– Çin Merkez Bankası ile 30 Mayıs 2019’da 6 milyar dolar karşılığı TL ve Çin Yuanı Swap anlaşmaları imzalandı.

– Azerbaycan devlet petrol fonu Sofaz, 28 Ocak 2022 tarihinde TCMB’ye 6 ay vadeli 1 milyar Euro tutarında mevduat yatırdığını duyurmuştu. Temmuz ayı sonunda vadesi dolan bu depo hesabının vadesi yıl sonuna kadar uzatıldı.