TTK’nın kader planı: Hep zarar

‘Ben ekonomistim’ diyen Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Erdoğan’ın hemen her fırsatta ‘nereden nereye’ sorusuyla gündeme getirdiği ‘ekonomi mucizesi’ maden faciasıyla gündeme gelen TTK’ya pek uğramamışa benziyor.

Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun (TTK) Amasra’daki madeninde geçtiğimiz cuma günü yaşanan patlamada 41 işçi hayatını kaybetti. Ertesi gün olay yerine giden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Biz kader planına inanmış insanlarız. Kader planına da inandığımız için bunun ne dünü ne bugünü ne yarını hiçbir zaman olmayacaktır. Bunlar her zaman olacaktır” açıklaması çok tartışıldı.

Gözlerin çevrildiği Türkiye Taşkömürü Kurumu için de zarar adeta bir kader planı olmuş durumda. AKP döneminde ise bu durum her geçen gün daha da büyüyor.

TTK daha önce Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) bünyesinde yer alan Ereğli, Kozlu, Karadon, Armutçuk, Üzülmez ve Amasra Kömür İşletmelerinin bir araya getirilmesi 1984 yılında kuruldu.

Merkezi Zonguldak’ta bulunan TTK, devletin genel sanayi ve enerji politikasına uygun olarak taşkömürü ile taşkömürü havzasındaki diğer maden rezervlerini en iyi şekilde değerlendirerek ülke ekonomisine katkıda bulunmak amacıyla faaliyet başladı.

Neredeyse kurulduğu günden beri yapısal sorunlar nedeniyle zarar eden TTK, finansman desteğine ihtiyaç duyan bir kuruluş oldu.

Kömür satışından elde ettiği gelir personel giderlerini karşılamayan ve kasası devamlı açık veren TTK’ya maaş, ücret, ikramiye ve SSK ödemelerinde kullanılmak üzere Hazine’den yıllardır para aktarılıyor.

AKP DÖNEMİ ZARARI 12 MİLYARI GEÇTİ

Düşük verimlilik, yüksek üretim maliyetleri ve bunların beraberinde getirdiği sorunlarla karşı karşıya olan TTK’nın zararı AKP iktidarında her geçen gün artış gösterdi.

TTK’nın 2003 – 2021 yılları arasında toplam zararı 12 milyar lirayı aştı. 2003 – 2014 döneminde yıllık zararı 350 milyon ile 550 milyon lirası arasında değişkenlik gösteren TTK’nın zararı 2015 yılında itibaren yükselişe geçti. 2019 yılında 1 milyar lira barajını aşan zarar 2020’de 1.3 milyar, 2021’de ise 1.5 milyar liraya çıktı.

Muhtaç ailelere kömür yardımı yapılması ve Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okul ve kurumlara ısınma amaçlı kömür dağıtımı yapılması uygulamaları kapsamında asıl yükü Türkiye Kömür İşletmeleri üstlenmiş durumda. TTK’nın burada aldığı pay hemen hemen yok gibi.

BİR YILDA 3 BİNE YAKIN YARALANMA

Örneğin TKİ, 2020 yılında yoksul ailelere 1.8 milyon ton kömür dağıtırken, TTK sadece 30 bin ton dağıtım yaptı. TTK’nın ürettiği satılabilir 697 bin bin ton kömürün 339 bin tonu termik santrallere, 237 bin tonu sanayiye, 121 bin tonu ise konutlara satıldı.

2021 yılı itibariyle toplam 8 bin 848 çalışanı olan TTK’da sadece 2021 yılında 2 bin 960 yaralanma kazası meydana geldi.