Yeni özelleştirme modeli Fon’a devretmek

ÇAYKUR’un zarar etmesi özelleştirmeyi akıllara getirirken Fon’un yapısının şeffaf olmadığını belirten Tekgıda-İş Sendikası Genel Başkanı Mustafa Türkel, “Kamu işletmelerini Varlık Fonu’na devretmek bir nevi yeni bir özelleştirme modeli oldu” dedi.

En son 2016’da kâr açıklayan ÇAYKUR, Türkiye Varlık Fonu’na devredildiği 2017’den bu yana son 5 yıldır zarar ediyor. 2021 yılı faaliyet raporuna göre 503 milyon 840 bin TL zarar eden ÇAYKUR’un toplam zararı 2.6 milyar TL’ye ulaştı. Dünyada kişi başına en çok çay tüketilen ülke olan Türkiye’de pazarın hakimi konumundaki ÇAYKUR’un Varlık Fonu’na devrinde sonra zarar etmeye başlaması, önce zarara uğratılıp daha sonra özelleştirilen kamu kuruluşlarını akıllara getirildi.

ÖZELLEŞTİRME PORTFÖYÜNDE

Mayıs 2016 tarihli Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın hazırladığı özelleştirme planları arasında da ÇAYKUR’un uzun vadede özelleştirilebilecek kurumlar arasında olduğu görülürken, ÇAYKUR’un özelleştirme yöntemi için ise “blok satış ve/veya varlık satışı yönteminin” değerlendirilebileceği belirtiliyor. Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan Tekgıda-İş Sendikası Genel Başkanı Mustafa Türkel, “ÇAYKUR tekel olan, kâr eden bir kurumken nasıl zarar eden bir duruma getirdiler, bilemiyoruz. Bunu anlamak için Varlık Fonu’nun yapısını bilmemiz gerekiyor” dedi.

Varlık Fonu’nun yapısının tartışmalı olduğunu ifade eden Türkel, ÇAYKUR’un Katar sermayesine ipotek edildiği iddialarına işaret etti. “Kamu işletmelerini Varlık Fonu’na devretmek bir nevi yeni bir özelleştirme modeli oldu” diyen Türkel, “ÇAYKUR’u kamu kuruluşu olarak görmüyorum, bir şekilde özel sektörün inisiyatifi altında” yorumunda bulundu.

Mustafa Türkel

‘Fon yapısı şeffaf değil’

Varlık Fonu’ndaki ÇAYKUR ve diğer kuruluşların başka sermayeler tarafından yönetildiğine ilişkin bilgiler olduğunu hatırlatan Mustafa Türkel, “Bildiğimiz yöntemlerle özelleştirmeseler bile kamu kurumlarının yönetimi başkalarına verilmiş” dedi. Türkel, Fon’un uygulamalarının şeffaf olmadığına dikkat çekti.

BOTAŞ da listede

Zarar eden kamu kuruluşları arasında bulunan BOTAŞ da Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın 2016 tarihli özelleştirme portföyünde yer alıyor. BOTAŞ’ın 233 sayılı KHK kapsamı dışına çıkarılmasıyla özerk bir yapıya kavuşturularak eşzamanlı olarak hisselerinin halka arzı veya blok satış yöntemiyle özelleştirilmesi öneriliyor. Varlık Fonu bünyesinde bulunan BOTAŞ, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2021 Kamu İşletmeleri Raporu’na göre 2020’de 27 milyon lira olan zararı geçen yıl 17.9 milyar liraya kadar çıktı.