Geçmeyen öksürüğün sebepleri nelerdir? 

Uzmanlar, son günlerde Covid-19’un yanı sıra influenza (grip) ve RSV’nin yaygın görüldüğüne dikkat çekerken, hastalar burun akıntısı, boğaz ağrısı, ateş, halsizlik gibi şikayetler kadar uzun süren öksürük nedeniyle de hastaneye başvuruyor. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Mazhar Çelikoyar, inatçı öksürüğün nedenlerini ve çözüm yollarını şöyle açıkladı…

Mazhar Çelikoyar

Kuru öksürük zararlı mı?

Öksürük korunma amaçlı bir harekettir. Su içerken nefes borumuza su kaçar; öksürerek onu atarız. Ancak her zaman korunma amaçlı öksürmeyiz. Kimi zaman boğazımızda bir gıcık hissi oluşur; boğazımızı temizler, öksürürüz. Kuru öksürük kişinin öksürüğünde hırıltı sesi duyulmaması, öksürürken balgam çıkarmaması halinde gözlenir. Çoğu kez boğazdaki tahriş hissi ile ilişkilidir. Kuru öksürük genellikle tehlikeli değildir. Birçoğumuzun yaşamında birkaç kez boğazda hafif bir batma, onu gidermek için de öksürdüğü olmuştur. Ancak, kuru öksürüğe eşlik eden nefes darlığı, genel durumda bozulma, göğüs ağrısı, halsizlik gibi durumlarda ise ciddi bir sorun olabileceğini unutmamak gerekir.

Reflüden kaynaklanabilir

Sindirim sistemi ağızdan başlar, yutaktan yemek borusuna, oradan mideye bağlanır. Mide sindirimi kolaylaştırıcı olarak asitli özsu salgılar. Midedeki sıvılar daha sonra bağırsaklara geçer. Bununla birlikte mide sıvılarının küçük bir kısmının geri gitmesi, boğaza doğru ters yönde gidiş gözlenebilir. Bu durum reflü olarak da bilinir. Asitli mide sıvılarının boğaza gelmesi, aside karşı herhangi bir koruyucu tabakası olmayan boğaz bölgesinde ciddi tahrişler yapabilir. Bu tahrişler de kendilerini en sık kuru öksürüklerle, bazen de sık boğaz temizleme alışkanlığı ile gösterir.

İşte başa çıkma yolları

Kuru öksürüğün altında yatan önemli bir sorun olup olmadığını anlamak için doktora başvurmakta yarar vardır. Eğer altta yatan önemli bir sorun yoksa, kişiye düşen ilk iş öksürüğünü istemli olarak engellemeye çalışmasıdır. Bunun yanı sıra sık sık ılık su içmek de boğazdaki kuruluk-batma gibi hisleri giderecek ve öksürüklerin azalmasını, belki de geçmesini sağlayacaktır.

Öksürüğünüz uzun sürerse bu belirtileri ciddiye alın

Ara sıra öksürmek her ne kadar çok önemli değilse de haftalardır süregelen çokça öksürük üzerinde durulması gereken bir durumdur. Bu durum hastayı çok yoracağı gibi altta yatan hastalığın tanısının geç konması nedeniyle ağır klinik tablolarla karşılaşılmasına yol açabilir. Geçmeyen öksürükte özellikle önemli durumlar hastanın aynı zamanda koyu balgam çıkarması, nefesinin yetmemeye başlaması, efor kapasitesinde azalma olarak sayılabilir. Bu duruma yol açan sorunlar arasında bronşit, zatürre, kalp yetmezliği yer alır ki, zamanında tedavi edilmedikleri takdirde yaşamsal sonuçları olabilir. Durum kuru öksürükten ibaretse, yaşamsal sorunlarla karşı karşıya kalma ihtimali çok düşüktür. Bu durumda öksürükle ilgili bir kısır döngüye girilmiştir. Boğazdaki tahriş, gıcık hissini gidermek amacıyla fazlasıyla öksürdükçe boğazda tahriş daha da artacaktır. Kimi zaman bu şekilde öksürenler öksürük nöbetlerine tutulur, gece doğru dürüst uyku uyuyamaz hale gelebilir.

Çözüm yolları nelerdir?

Öksürüğün, öncelikle hemen kaygılanacak bir duruma işaret etmediğini bilmek gerekir. Bununla birlikte iki haftadan fazla sürmüşse, birlikte koyu balgam çıkarılıyorsa, nefes darlığı varsa, zaman kaybetmeden doktora başvurmakta yarar vardır. Geçmeyen öksürüğün tedavisi tamamen öksürüğe neden olan hastalığın tedavisi şeklindedir. Daha kısa süreli öksürüklerde, balgam ve ek rahatsızlık yoksa istemli olarak aşırı öksürmekten kaçınmakta yarar vardır. Sıkça su içmek, alkali su tüketmek, mide sıvılarının boğaza gelmesini kolaylaştıran durumlardan kaçınmak en uygun basit çözüm ve önlemler arasında yer alacaktır.

Neden hemen öksürük şurubuna sarılmamalıyız?

Öksürük şuruplarının bambaşka nedenlerden ortaya çıkabilen öksürüklerin her birinde aynı şekilde yararlı olmasını beklemek yanlıştır. Bazı öksürük şurupları balgamı sulandırmayı, bazıları nefes yollarını daha açmayı sağlarken bazısı da öksürüğü baskılayıcı özelliklere sahiptir. Önemli olan tıbbi nedenin bilinmesi ve ona yönde tedavi uygulanmasıdır.

Sigara ve alerji de tetikleyebilir

Sigara bir zehirdir. Zararlarını hem içerdiği zararlı kimyasallarla hem de doğrudan ısı etkisi ile yapar. Isı etkisine doğrudan ve ilk maruz kalan yer ise boğazdır. Sigara dumanı solunum yoluna girdikten sonra akciğerlerimizin narin yapıları arasından kana geçerken, aynı narin yapılarda zamanla nasırlaştırıcı etkilere de yol açar. Bu zaman içinde ise solunum yolunun çeperleri maruz kaldıkları kimyasal ve ısısal zararın sonucunda kendilerini bir yangı içinde bulurlar. Bu yangı hücrelerde ölümler, dökülmeler, dokuda iltihaplanmalar, iltihap sıvılarının da boşluğa doğru atılması ile sonuçlanır. Boşluktaki yani solunum yolu içindeki sıvının varlığı da öksürük ve balgam anlamına gelir. Öksürük ayrıca alerjen maddelerle de tetiklenebilir.