Alzheimer hastalığının genetiğiyle ilgili dikkat çekici araştırma

Pazartesi günü Nature Medicine dergisinde yayınlanan çalışmanın araştırmacıları, demansın yaygın formuyla bağlantılı olduğu bilinen bir genin hastalığın farklı, kalıtsal bir formu olarak değerlendirilebileceğini ve farklı test ve tedavi yaklaşımlarına ihtiyaç duyulabileceğini söylüyor.

Alzheimer’la ilişkili olan ve APOE4 geninin en az bir kopyasına sahip kişilerin hastalığa yakalanma riskinin yüksek olduğu uzun zamandır biliniyor.

Artık araştırmacılar, APOE4’ün sadece bir risk faktörü olarak kabul edilmemesi gerektiğini, hastalığın kalıtsal bir formu olarak görülmesi gerektiğini söylüyor.

HASTALIĞIN HARİTASI ÇİZİLDİ

Yeni çalışmada, İspanya ve ABD’den araştırmacılar, klinik çalışmalarda APOE4 geninin iki kopyasına sahip olan kişileri, APOE geninin diğer formlarına sahip olan kişilerle karşılaştırdı.

Çalışma, Ulusal Alzheimer Koordinasyon Merkezi’nde depolanan yaklaşık 3.300 beyinden elde edilen ve beş klinik araştırmaya katılan 10.000 kişiden elde edilen verileri içeriyordu.

Elde edilen bulgulara göre, APOE4 geninin iki kopyasına sahip kişilerde, hastalığın diğer genetik formlarına sahip kişilerde olduğu gibi, Alzheimer hastalığına yol açan biyolojik değişikliklerin gelişme olasılığı çok daha yüksek olmakla kalmadı, aynı zamanda insanların neredeyse %95’inin 82 yaşına geldiklerinde biyolojik yapısı ortaya çıktı.

Çalışma yazarları, APOE4’ün hastalıkla ilişkili biyolojik değişikliklere (beyinde beta amiloid plaklarının oluşması) güvenilir bir şekilde neden olmasına rağmen, bu genin bir veya iki kopyasına sahip olmanın her zaman bilişsel gerilemeye yol açmadığını söylüyor. Nadiren, insanlar APOE4’e sahip olabilir ve beyinlerinde çok fazla beta amiloid bulunabilir, ancak muhtemelen beyinlerini aynı anda koruyan diğer genetik veya çevresel faktörler nedeniyle semptomlara sahip olmayabilirler.

Örneğin Ulusal Alzheimer Koordinasyon Merkezi tarafından tutulan yaklaşık 3.300 beyinden oluşan geniş veri setinde, 273 kişide APOE4 geninin iki kopyası vardı ve 240’ında, yani %88’inde demans vardı.

“GENETİK BİR FORM OLARAK DÜŞÜNÜLMELİ”

APOE4’ün iki kopyasına sahip kişilerde semptomlar görüldüğünde, bunları diğerlerinden daha hastalanma eğilimi gösterirler. Ortalama olarak, APOE geninin diğer formlarına sahip insanlardan yaklaşık 10 yıl önce (65 yaş civarında) Alzheimer’a yakalandılar.

Araştırmacılar ayrıca beyinlerindeki beta amiloid ve tau birikiminin, hastalığın diğer kalıtsal formlarına sahip kişilerde kaydedilenlerle hemen hemen aynı yolu izlediğini buldu. Hastalıkları erken yaşlarda daha şiddetliydi.

Nöroloji Bölümü Bellek Birimi yöneticisi ve nörolog olan baş araştırma yazarı Dr. Juan Fortea, hastalığın tüm kalıtsal formlarında, “hastalığın ilerleme şekli ve ortaya çıkan semptomlar açısından çarpıcı benzerlikler var” dedi.

Dr. Fortea ve diğer araştırmacılar, bu nedenlerden dolayı, APOE4 geninin iki kopyasına sahip olmanın, yalnızca hastalık için bir risk olarak değil, hastalığın genetik bir formu olarak da düşünülmesi gerektiğini savunuyorlar.