Alzheimer ile unutkanlık arasındaki 7 fark

Unutkanlık günümüzde her yaştan insanın yakındığı bir durum. Peki bu sorun ne zaman masum, ne zaman tehlike habercisidir? İşte Prof. Dr. Uludüz’den bunu anlamanızı sağlayacak ipuçları…

Unutkanlıktan yakınan kişiler en çok Alzheimer’dan şüpheleniyor. Ancak uzmanlar arada bir yaşanan unutkanlığın normal olduğunu belirtiyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, unutkanlığa neden olabilen bazı faktörlere şöyle dikkat çekti…

İLAÇLAR

Hafızanızla ilgili endişeleriniz varsa, yapılacak ilk şeylerden biri doktorunuzla birlikte ilaç listenizi gözden geçirmektir. Bazı reçeteli ve reçetesiz ilaçlar hafızanıza olumsuz etki yapabilir. Bu listenin başında, beyninizdeki asetilkolin adı verilen bir nörotransmitter ile etkileşime giren ilaçlar olan antikolinerjikler bulunur. Antihistaminikler gibi alerji ilaçları, bazı mide reflü ilaçları, bazı kas gevşeticiler ve bazı depresyon ilaçları antikolinerjik olarak kabul edilir. İzlenecek diğer ilaçlar arasında belirli tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler ve bazı ağrı kesici ilaçlar bulunur.

DEPRESYON

Zihinsel bir hüzün içindeyken, bazı  şeylere odaklanmak zordur. Bu da onları daha sonra hatırlamayı neredeyse imkansız hale getirir. Depresyon aslında beyninizin belirli kısımlarını yeniden şekillendirebilir. Hafıza, düşünme hızımız, dikkat ve problem çözme yeteneği gibi beceriler için önemli olan beyin bölgelerinin boyutundaki ve işleyişindeki değişikliklerle depresyon ve unutkanlık ilişkisi açıklanabilir.

ALKOL

Uzun süre alkol tüketmek beyin fonksiyonlarının azalmasına, unutkanlığa ve alkol bağımlılığına neden olabilir. Özellikle beyincik kabuğunda bulunan purkinje adı verilen birtakım hücreler alkole en duyarlı hücrelerdir. Uzun süreli alkol kullanımı bu hücreler üzerinde bilgi alışverişini sağlayan uzantıların zarar görmesine, bu hücrelerin sayısında azalmaya ve çalışmasında bozulmalara neden olur.

STRES

Stres, bilgi ezberlemesi gerektiğinde beyninizin dikkatini dağıtır. Bu nedenle, az önce size söylenen bir telefon numarası, siz daha telefonu cebinizden çıkarıp aramaya bile vaktiniz olmadan aklınızdan çıkabilir. Kısa vadede, “endişeli biri bir konuşmayı takip etmekte zorlanabilir çünkü endişe verici bir konu üzerinde kafa yoruyor” olur ve kronik stres daha da kötüdür. Muhtemelen stres dönemlerinde salınan hormonlara uzun süreli maruz kalma yoluyla beyin üzerinde önemli bir etkisi olabilir. Ev faturalarını ve yoğun programları yönetmenin günlük zorlukları bile hafıza becerilerinizi bozabilir.  Birden fazla görevi aynı anda yapmak, işleri bitirmek için geç kalmak, egzersiz yapmamak ve doğru beslenmemek; tüm bu faktörler unutkanlığı artırabilir.

DİABET, YÜKSEK TANSİYON, YÜKSEK KOLESTEROL

Beyninizin kan akışını etkileyen diyabet, yüksek tansiyon veya yüksek kolesterol gibi herhangi bir rahatsızlık zihinsel sorunlara neden olabilir. Hipotiroidi, vitamin eksiklikleri ve hormon dengesizlikleri gibi çeşitli sağlık problemleri de hafıza sorunlarına neden olabilir. Özellikle yaşlı erişkinlerde idrar yolu enfeksiyonları ani ve geçici kafa karışıklığına yol açabilir. Bu yaygın nedenleri ekarte etmek ve endişelenecek bir şey olmadığından emin olmak için aile hekiminize muayene olmanızı öneririz. Bazı durumlarda, basit bir vitamin takviyesi, beyin gücünüzü geri kazanmanıza yardımcı olacaktır.

UYKU SORUNLARI

Yatakta 8 saat kalmış olmanız kaliteli bir şekilde dinlendiğiniz anlamına gelmez. Araştırmalar, derin uykuda daha az zaman harcayan kişilerin hafıza ile daha fazla sorun yaşadıklarını göstermiştir. Bazen tek yapmanız gereken uyku kalitenizi artırmaktır. Örneğin, uyku apnesi beyni oksijenden yoksun bırakabilir ve beyne giden kan akışında değişikliklere yol açabilir ve bu da zamanla hafızayı ve düşünme yeteneklerini olumsuz etkileyebilir.

İLERİ YAŞ

Yaşlandıkça beyniniz aşınma ve yıpranma belirtileri gösterebilir, tıpkı cildiniz daha fazla kırışırken ve eklemleriniz daha gıcırtılı hale geldiği gibi… Alzheimer 65 yaşından sonra çok daha olası hale gelir, ancak hafif unutkanlık daha da yaygındır. Bu nedenle, yeni beceriler öğrenmekte veya kullanmak istediğiniz kelimeyi bir cümlede düşünmekte zorlanıyorsanız hemen paniğe kapılmayın bu bir yaşlanma süreci olabilir. Yaşlanma sürecinde gördüğümüz en yaygın şikayet kelimeleri bulmakta zorlanmaları ve bir odaya girip neden orada olduklarını unutmalarıdır. Daha sonra hızlıca hatırlarlar ve bu gecikmeler kesinlikle normal olabilir.

DİKKAT

Sizde ya da yakınınızda unutkanlıklar günlük hayatı olumsuz etkilemeye başladıysa dikkatli olun. Kafa karışıklığı, yeni şeyleri öğrenmekte zorluk, olayları unutma, yolları-yönleri karıştırma, isimleri hatırlayamama, kararsızlık, rutin işleri yapmakta zorlanma, sık kullanılan eşyaları kaybetme, kaygılı olma gibi belirtiler Alzheimer habercisidir ve doktora başvurulması gerekir. Alzheimer klinik şikayet başladığında maalesef geri dönüşsüz ve ilerleyici olur. Dolayısıyla özellikle ailenizde bu hastalığı olanlar varsa siz de mutlaka 40 yaşından sonra kontrole gidin.