Avrupa’nın gıda ambarı ithalatın yeni adresi

Yüksek üretim maliyetleri, daralan tarım sektörü ve küçülen tarım arazileri bir dönem Türkiye için çizilen tarım haritalarını ithalat haritalarına çevirdi.

Gıda sektörünün iki önemli üreticisi olan Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan savaş, başta buğday olmak üzere, ayçiçeğinden hububata pek çok ürünün fiyatını tarihi zirvelere taşırken, son iki yıldır artışa geçen Türkiye’nin ithalat tablosu da temel gıda ürünleri için alarm veriyor. Başta tahıl olmak üzere kendi kendine yeten ülke tanımını uzun süre önce geride bırakan Türkiye, önemli üreticilerinden olduğu portakaldan mercimeğe, pirinçten, peynire ithalat kapılarını da açmış durumda. 2021 yılında tarım, gıda ve içecek alanında 22.9 milyar dolarlık ihracata karşılık 17.2 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirilirken, 1 yılda Türkiye’nin ithalatı yüzde 22.2’lik artış gösterdi.

Geçen yıl en çok ithal edilen ürünler ise 2.3 milyar dolarla buğday, 1.5 milyar dolar ile soya fasulyesi ve 1.1 milyar dolar ile ham ayçiçeği yağı oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 28.5’ini oluştururken, Türkiye’nin iki yıl öncesine kadar 11-12 milyar dolar olan tarım ve gıda ithalatı, yüzde 52 ile zirveye ulaşan çiftçinin üretim maliyetleri nedeni ile yeni zirvelere doğru koşuyor.

TARIM DARALDI

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, 2002 yılında 41 milyon 196 bin hektar olan tarım arazisi büyüklüğü 2021 itibarıyla 38 milyon hektara kadar düştü. Türkiye’nin yüzde 11 ile rekor bir büyümeye imza attığı 2021 yılında tarım sektörü ise yaklaşık yüzde 2.2 daraldı.

İthalatın yüzde 50’si 5 ülkeden

■ 2021 yılında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler 3.912 milyon dolar ile Rusya, 1.491 milyon dolar ile Brezilya ve 1.438 milyon dolar ile Ukrayna oldu. Kritik ürün gruplarında Rusya ve Ukrayna’nın en büyük ithalatçısı konumundaki Türkiye için savaş sonrası gıda güvenliği de risk altına girdi. Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ülkeler arasında ABD 959 milyon dolar ile bu 3 ülkeyi izlerken, Malezya 873 milyon dolar ile en çok ithalat yapılan 5’inci ülke oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 50.5’ini oluşturdu. İthalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve arpa, soya fasulyesi, kahve, tütün, arpa ve dane mısır oldu.

Yem sektörü ithalatın lideri

Verilere göre 2021 yılında 4.8 milyar dolar ile hayvan yemi, 3.1 milyar dolar ile bitkisel yağ, 2.6 milyar dolar ile un, 706 milyon dolar ile kakao ve çikolata ile 513 milyon dolar ile tütün ve mamülleri sektörleri en çok ithalat yapan sektörler oldu. Bu 5 sektör, toplam ithalatın yüzde 68.4’ünü gerçekleştirdi. Tek başına hayvan yemi sektörü, 2021 yılında 4.8 milyar dolara yaklaşan hacim ile toplam ithalatın yüzde 27.8’ini, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.