Ayçiçek yağında neden kriz var?

‘Türkiye’de Ayçiçek yağı stoğu kalmadı’ iddialarının ardından vatandaş marketlerde ayçiçek yağına akın etti. Vatandaşın ayçiçek yağı için birbiriyle yarıştığı görüntüler sosyal medyada gündem oldu. Peki ayçiçek yağı krizinin altında ne yatıyor? Ukrayna-Rusya savaşı krizi nasıl tetikledi? Sozcu.com.tr araştırdı…

Ayçiçek yağı stoklarına ilişkin iddialar vatandaşın marketlere akın etmesine sebep oldu. Etiketlerde saatler içinde gerçekleşen fiyat artışları görüldü. Bu haberlerin sebebi ise dünya ayçiçek yağı pazarındaki en büyük iki oyuncu olan Ukrayna ve Rusya’nın savaşması. Tedariğin sıkıntıya gireceği ve stokların tükeneceği iddiası nedeniyle ayçiçek yağı tüketimi sıkıntıya girebilir.

Ayçiçek yağı pazarında Rusya ve Ukrayna en büyük iki oyuncu. Bu da iki ülke arasındaki savaşın dünya ayçiçeği pazarını büyük ölçüde etkileyeceği anlamına geliyor. Rus işgali başladığından beri, Ukrayna’nın ayçiçek yağı sevkiyatı için ana limanı olan Chornomorsk kapatıldı.

Böylece dünya piyasalarında ayçiçek yağı fiyatlarında büyük yükseliş kaydedildi. Şu anda Ukrayna limanlarının ne zaman yeniden faaliyete geçebileceği konusunda herhangi bir netlik yok. Satıcılar ise verdikleri taahhütler için mücbir sebep ertelemesi istiyor.

İHRACATIN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU İKİ ÜLKEDEN

Dünyadaki ayçiçek ithalatının yaklaşık yüzde 70’i Rusya-Ukrayna bölgesinden gerçekleşiyor. ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre Ukrayna yıllık 7,3 milyon ton ile açık ara dünyanın en büyük ayçiçeği yağı üreticisi iken Rusya 5,8 milyon tonluk üretimle ikinci sırada.

Savaş öncesi yapılan değerlendirmelerde ise bu sezon dünya ayçiçeği üretiminin Ukrayna, Rusya ve AB’deki artışa bağlı olarak rekor seviyede olacağı öngörülmüştü. Ancak şuanda bu üretimin ne kadarının gerçekleşeceği oldukça belirsiz.

Türkiye’de ise tüketilen ayçiçeğinin yalnızca yüzde 60’ı yerli üretimden tedarik ediliyor. Türkiye ayrıca 2020-2021 sezonunda ayçiçeği ithalatının yüzde 50,6’sını Rusya’dan, yüzde 14,6’sı ise Ukrayna’dan yaptı.

ÜRETİCİ ‘ZAM GELECEK’ DEMİŞTİ

Önceki gün bitkisel yağ arzında 1-2 aylık stok kaldığını belirten Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamada, ithalattaki aksamaların arz tarafında sıkıntı yaratması durumunda yağ fiyatlarının zamlanacağına işaret etmişti.

Tedariklerde sorun yaşanacağına dair çeşitli iddialar nedeniyle de dün Türkiye’de vatandaşlar marketlere akın etti. Ayçiçek yağı fiyat etiketlerinde bir gün içinde ciddi artışlar olduğu görüldü. Vatandaşların ayçiçek yağı almak için birbiriyle yarıştığı görüntüler ise sosyal medyada gündem oldu.

BAKAN STOK YOK İDDİALARINI YALANLADI

Bugün Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi ‘ayçiçek yağında yeterli stok bulunmadığı ve bu nedenle piyasa fiyatlarının arttığı’ bilgilerinin gerçeği yansıtmayan spekülasyonlar olduğunu iddia etti.

Kirişçi konu ile ilgili sosyal medyadan açıklama yaparak şunları söyledi:

“Toplam ayçiçeği üretimimiz 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 17 artmıştır. Ayçiçeği üretimindeki son yıllardaki artışa rağmen yurt içindeki tüketimin artması ve pandemi koşullarında artan talep nedeniyle ihtiyacımızın bir kısmı ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı olarak Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan son gelişmeler yakından takip edilmekte olup, bitkisel yağ arzında sorun yaşanmaması için her türlü tedbir alınmaktadır. Bu kapsamda alternatif ülkeler ve alternatif yağ çeşitleri için gerekli çalışmalar yapılmış, ayrıca ayçiçeği yağ ihracatı da durdurularak, mevcut stokların yurtiçi tüketimi karşılayacak şekilde yönetilmesi sağlanmıştır.”