Bilim insanları iyi ve kötü anıların gizemini çözüyor

Araştırmacılar, beyinde anıları iyi veya kötü duygularla ilişkilendirmekten sorumlu bir molekül keşfettiler. Çalışma, laboratuvar farelerini incelese de bilim insanları, insanlarda da bulunan temel bir biyolojik mekanizmayı ortaya çıkardıklarına inanıyorlar.

İnsanların anılarının nasıl oluştuğunu ve bu anıların ne gibi etkileri olduğunu odağına alan araştırma; sağlıklı bir ruh hali için yeni tedavilerin yolunu açabilir.

Bilim insanları elde ettikleri yeni bulguların, bazı insanların hatıralara neden daha çok olumsuz duygu yüklediğini ortaya çıkarabileceğini öne sürüyor. Bu da anksiyete, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu için yeni tedavilerin yolunu açabilir.

İYİ VE KÖTÜ ANILAR NASIL OLUŞUR?

Kaliforniya’daki Salk Biyolojik Araştırmalar Enstitüsü’nden Profesör Kay Tye, “Bir şeyin iyi mi yoksa kötü mü olduğunu nasıl hatırlayabileceğinizin temel biyolojik sürecini ele aldık. Bu, yaşam deneyimimizin özünü oluşturan bir şey ve tek bir moleküle dönüşebileceği fikri inanılmaz derecede heyecan verici” dedi.

Araştırma, beynin bilinçsiz olarak belirli deneyimleri olumlu veya olumsuz bir duygu veya değer ile nasıl ilişkilendirdiğine odaklandı. Örneğin; olumsuz bir duyguyu, çiğnediğinizde korkunç derecede acı olan bir bitkiyle ilişkilendirirseniz, onu tekrar yemeyi denemeniz pek olası değildir. Beynin de bu duyguları bir bellekle ilişkilendirme yeteneğine değerlik ataması denir.

HATIRALARA HANGİ MEKANİZMA DUYGU YÜKLER?

2016 yılında, Tye liderliğindeki bir ekip, beynin bazolateral amigdala (BLA) olarak bilinen bir bölgesindeki bir grup hücrenin, değerlik atamasına yardımcı olduğunu keşfetti. Bir deneyime pozitif bir değerlik eklendiğinde bir dizi BLA hücresi aktive edildi.

Hayvanlar üzerindeki araştırmada negatif bir değerlik devreye girdiğinde ayrı bir BLA hücresinin aktive olduğu görüldü.

Tye, “Pozitif ve negatif değerliliğe yol açan bu iki yolu demiryolu raylarına benzetiyorduk, ancak ne zaman, hangi hattın kullanılması gerektiğini yönlendiren şeyi bilmiyorduk” diyor.

BEYİN, KORKUYU TEMEL ALIYOR

Hatıralara neyin duygu yüklediğini bulmak için, araştırmacılar Crispr isimli bir araç kullandılar. Ve hücrelerden nörotensin üretmekten sorumlu geni çıkarmayı başardılar. Araştırmacılar, BLA’da nörotensin sinyali olmadan, farelerin artık pozitif değerlik atayamadığını gördüler.

Ancak, nörotensinin yokluğu, hatıralara olumsuz duygular eklemelerini engellemedi. Araştırmacılar, bu durumdan yola çıkarak beynin korkuya dayalı bir şekilde inşa edildiğini öne sürüyor.