Dövize endeksli iç borç alarm veriyor

İktidar vatandaşa TL’ye dönün derken, Hazine’nin 2017’de 388 milyon TL ile başladığı döviz cinsi iç borçlanma tutarı bugün 506 milyar liraya ulaştı.

Türkiye Hazinesi görülmemiş bir hızda borçlanırken, son 3 yıldır sadece yurt dışı piyasalardan değil yurt içi piyasalardan da döviz ve altın cinsi borçlanmayı hızla artırdı. Bunun sonucunda iç borç içinde dövize endekslilerin payı ilk kez bu yıl temmuz sonunda yüzde 30’un üstüne çıktı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Merkezi Yönetim Borç İstatistikleri’ne göre, 2017’de 388 milyon TL ile sembolik bir tutarla başlayan dövize endeksli borçlanma hızla artarak, 2022’nin Temmuz sonunda 506 milyar 10 milyon TL’ye (yaklaşık 28 milyar dolar) ulaştı.

Bu tutar Hazine’nin iç ve dış toplam 3 trilyon 620 milyar 729 milyon TL’ye ulaşan borçlarının yüzde 30.2’sini oluşturuyor. Hem dış hem de iç borçlanma sonucu merkezi yönetim borçlarının döviz oranı ise yüzde 67.6’yı buluyor.

KAMU DA DOLARİZE OLDU

Hazine yurt içi piyasalardan döviz ve altın cinsi borçlanmayı 2000’li yıllarda bırakmıştı. Mali disiplin sağlamak amacıyla 2012 yılı itibarıyla iç piyasalardan sadece TL borçlanıldı. 2017 yılına gelindiğinde ise bu strateji terk edildi. Hazine istatistiklerine göre, 2018 sonunda yurt içi piyasalardan 5.8 milyar lira tutarında döviz ve altın cinsi borçlanıldı. İçeriden dövizle borçlanma 2019 itibarıyla hızla artış gösterdi. İktisat teorisyenlerince, bir ülkenin yurtiçi piyasalarda yerli para birimi ile sabit faizle ve uzun vadeli borçlanamaması durumuna ‘yurt içi orijinal günah’  olarak tanımlanıyor ve ekonominin dolarize olduğunu gösteriyor.

‘TL’ye dön’ çağrıları anlamsız kalıyor

Ekonomist Mahfi Eğilmez, Hazine’nin iç borçları konusuna bloğunda yer verdiği yazısında, iç borçlanmanın yabancı parayla yapılmasının dolarizasyon olgusunu besleyen yanlış bir politika olduğunu belirtiyor. “Bir devlet, kendi yurttaşlarından, kendi bastığı para dışında bir parayla borçlandığı zaman kendi bastığı paraya güvenmediği mesajını vermiş olur” ifadelerini kullanan Eğilmez’e göre kendi yurttaşlarından TL dışında bir parayla borçlanan devletin yurttaşlarına TL’ye dönmeleri yolunda yapacağı çağrılar da anlamsız kalıyor.