Elon Musk’tan farkındalık dersi… Sosyal medyada beğeni topladı

Tesla ve SpaceX CEO’su, geçtiğimiz günlerde Twitter’da yaptığı bir paylaşımla beğeni topladı. Elon Musk, bu defa kişisel gelişim alanına el attı ve 50 bilişsel ön yargıdan bahsetti.

Twitter paylaşımlarıyla sık sık gündeme gelen Elon Musk, bu defa özellikle de çocuklar için bir tavsiyede bulundu. Musk, “herkese genç yaşta öğretilmeli. En iyi versiyonunuz olabilmeniz için farkında olunması gereken 50 bilişsel önyargı” diyerek TitleMax’in iki yıl önce paylaştığı bir grafiği yayınladı.

Musk’ın Twitter paylaşımı 65.000’den fazla retweet ve 316.000 beğeni topladı.

Grafikte yer alan maddeler ise şu şekilde:

1. Temel Yükleme Hatası: Başkalarını kişiliklerine veya temel karakterlerine göre yargılarken, kişinin kendini duruma göre yargılaması.

2. Kendine Hizmet Eden Önyargı: Kişinin başarısızlıklarını duruma bağlaması, ancak başarılarını kendi sorumluluğu

3. Grup İçi Kayırma: Kendi grubundaki kişileri tercih etmek.

4. Çoğunluk Etkisi: Fikirler, hevesler ve inançlar, daha fazla insan onları benimsedikçe büyür.

5. Grup Düşüncesi: Grupla uyum arzusu nedeniyle, çoğu zaman çatışmayı en aza indirmek için mantıksız kararlar almak.

6. Halo Etkisi: Bir kişinin olumlu bir özelliğini bütüne yansıtarak tüm özelliklerini ve davranışlarını olumlu görmek. Aynı durum olumsuzluk için de geçerli.

7. Ahlaki Şans: Olumlu bir sonuç nedeniyle daha iyi bir ahlaki durum oluşur; daha kötü ahlaki durum, olumsuz bir sonuç nedeniyle olur.

8. Yanlış Uzlaşı: Gerçekte olduğundan daha fazla insanın bizimle aynı fikirde olduğuna inanma hali.

9. Bilgi Laneti: Kişinin bir şeyi bildiğinde, herkesin de onu bildiğini varsayması.

10. Spot Işığı Etkisi: Kişinin, insanların davranışlarına ve görünüşüne ne kadar dikkat ettiğini abartması.

11. Kullanılabilirlik Sezgisi: Bir yargıda bulunurken akla gelen anlık örneklere güvenmek.

12. Savunmacı Atıf: Bir tanık olarak, mağdurla ilişki kurulursa kurbanı daha az, saldırganı daha fazla suçlamak.

13. Adil Dünya Hipotezi: Dünyanın adil olduğuna inanma eğilimi; bu nedenle, adaletsizlik eylemlerinin hak edildiğinin varsayılması.

14. Naif Gerçekçilik: Kişinin, objektif gerçekliği gözlemlediğin inanıp diğerlerini mantıksız, bilgisiz veya önyargılı olarak değerlendirmek.

15. Saf Sinizm: Diğer insanların niyetlerinde, eylemlerinde gerçekte olduğundan daha yüksek benmerkezci bir önyargıya sahip olduklarına inanmak.

16. Barnum Etkisi: Kişilerin, kendileri için hazırlanmış gibi görünen ama aslında büyük çoğunluğa uyacak kadar genel kişilik betimlemelerine yüksek puan verme eğilimi.

17. Dunning-Kruger Etkisi: Bir görevde düşük yeterliliğe sahip kişilerin, yeterliliklerini abartması.

18. Sabitleme: Karar verirken sunulan ilk bilgilere büyük ölçüde güvenmek.

19. Otomasyon Ön yargısı: Otomatik sistemlere güvenmek, bazen gerçekten doğru kararların otomatik olarak düzeltilmesine çok fazla güvenmek.

20. Google Etkisi (Dijital Amnezi): Arama motorlarında kolayca aranabilen bilgileri unutmak.

21. Tepki: Özellikle kişisel özgürlüklere yönelik tehditler algılandığında, söylenenin tersini yapmak.

22. Onay Ön yargısı: Kişinin algılarını doğrulayan bilgileri bulma ve hatırlama eğiliminde olması.

23. Geri Tepme Etkisi: Kişinin inançlarını doğrulama uğruna kanıtları çürütmesi; inançlarına karşı kanıtları kabul etmemesi.

24. Üçüncü Kişi Etkisi: Başkalarının kitle iletişim araçlarında yer alan mesajlardan kendine göre daha fazla etkilendiğine inanması.

25. İnanç Ön yargısı: Bir argümanın gücünü, sonucu ne kadar güçlü desteklediğine göre değil, kişinin kendi zihninde ne kadar makul olduğuna göre değerlendirmesi.

26. Erişilebilirlik Kademesi: Toplumsal kabul ihtiyaca bağlı olarak, toplu inançlar, kamusal tekrarlama yoluyla daha fazla inandırıcılık kazanır.

27. Gerileme: Toplumların genel olarak düşüşte olduğuna inanarak geçmişi romantikleştirme ve geleceğe olumsuz bakma eğilimi.

28. Statüko Ön yargı: Her şeyin aynı kalmasını tercih etmek.

29. Batık Maliyet Yanılgısı: Olumsuz sonuçlarla karşılaşılsa bile, yatırımları değiştirmek yerine bir şeye mal olan şeylere daha fazla yatırım yapmak.

30. Kumarbaz Yanılgısı: Gelecekteki olasılıkların geçmiş olaylardan etkilendiğini düşünmek.

31. Sıfır Risk Ön yargısı: Küçük riskleri bile sıfıra indirme isteği.

32. Çerçeveleme Etkisi: Nasıl sunulduğuna bağlı olarak, aynı bilgiden farklı sonuçlar çıkarmak.

33. Stereotipleştirme: Birey hakkında bilgi sahibi olunmasa da, bir grubun üyelerinin belirli özelliklere sahip olacağına dair genelleştirilmiş inançları benimsemek.

34. Dış Grup Homojenlik Ön yargısı: Dış grup üyelerini homojen ve kişinin kendi iç gruplarını daha çeşitli olarak algılaması.

35. Otorite Ön yargısı: Otorite figürlerinin görüşlerine güvenmek ve onlardan daha çok etkilenmek.

36. Plasebo Etkisi: Bir tedavinin işe yarayacağına inanılması. Bu durumda genellikle küçük bir fizyolojik etkisi de görülür.

37. Hayatta Kalma Yanlılığı: Bir süreçten kurtulan şeylere odaklanma ve başarısız olanları gözden kaçırma.

38. Taşipsikiyatri: Zaman algısının yaşanan travma, maade kullanımı ve fiziksel efora göre değişmesi.

39. Önemsizlik Yasası: Genellikle daha karmaşık sorunlardan kaçınırken önemsiz konulara orantısız bir şekilde ağırlık verilmesi.

40. Zeigarnik Etkisi: Tamamlanmış olanlardan çok, tamamlanmamış şeylerin daha iyi hatırlanması.

41. IKEA Etkisi: Kişinin kısmen de olsa yaratımında katkısı olan şeylere daha fazla değer vermesi.

42. Benjamin Franklin Etkisi: Bir kişiye iyilik yapılmışsa, o kişiden daha fazla hoşlanma eğilimi.

43. Seyirci Etkisi: Etrafta ne kadar çok insan varsa, insanların bir kurbana yardım etme olasılığının o kadar azalması.

44. Telkin edilebilirlik: Başkalarının önerilerini kabul etme eğilimi.

45. Yanlış Bellek: Hayal gücünün de etkisiyle bir olayın farklı hatırlanması.

46. Kriptomnezi: Gerçek anıları hayal gücüyle karıştırmak.

47. Kümelenme Yanılsaması: Rastgele verilerde kalıplar bulmak. Bulutları çeşitli cisimlere ya da hayvanlara benzetmek gibi…

48. Karamsarlık Ön yargısı: Kötü sonuçların olasılığını abartmak.

49. İyimserlik Ön yargısı: İyi sonuçlar konusunda aşırı iyimser olma hali.

50. Kör Nokta Ön yargısı: Kişinin kendini ön yargılı olarak görmeyip, etrafındaki insanları daha çok önyargılı değerlendirmesi.