IMF kur korumalı mevduatta yüksek fatura mı bekliyor?

IMF, Türkiye için bütçe açığı ve dolar/TL beklentisini belirgin şekilde yükseltti. Rakamlar, IMF’nin kur korumalı mevduatın kamuya maliyetini hesaba katmış olabileceğini gösteriyor.

Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 19 Nisan’da yayımladığı Dünya Ekonomik Görünüm raporunun veri tabanında Türkiye’ye ilişkin dikkat çeken tahminler yer aldı.

Ekim 2021’de yayımladığı bir önceki raporda Türkiye için 2022’de 430 milyar TL’lik genel yönetim bütçe açığı öngören IMF, bu hafta yayımladığı raporda bu rakamı 782 milyar TL’ye yükseltti.

IMF, genel yönetim bütçe açığının milli gelire oranını da bu dönemde yüzde 5,6’dan yüzde 6,9’a yükseltti.

IMF, 2023 için daha önce 522 milyar TL olarak öngördüğü genel yönetim bütçe açığı tahminini de 1 trilyon 218 milyar TL’ye yükseltti. Milli gelire oranla bütçe açığı tahmini de bu dönem için yüzde 5,9’dan yüzde 7,5’e yükseltildi.

BÜTÇE AÇIĞI TAHMİNİ NEDEN YÜKSELTİLDİ?

IMF raporunda, bütçe açığı tahminlerinin neden yükseltildiğine dair bir değerlendirme yok ancak diğer ekonomik göstergelere ilişkin tahminlerdeki değişim, bütçe açığı tahminlerindeki değişimlere dair de fikir veriyor.

Ekim 2021’deki IMF tahminleri, hükümetin eylül ayı sonunda başlattığı faiz indirimi operasyonu dikkate alınarak hazırlanmamıştı. Nitekim söz konusu raporda 2022 için ortalama enflasyon tahmini yüzde 15,4 idi.

Faiz indirimlerinin ardından döviz kurları ve enflasyonun patlaması sonrasında hazırlanan son raporda ise 2022 yılı ortalama enflasyon tahmini yüzde 60,5’e yükseltildi. Bir önceki raporda yüzde 12,8 olan 2023 yılı ortalama enflasyon tahmini de son raporda yüzde 37,2 oldu.

Dolayısıyla hem TL cinsi milli gelir, hem de bütçe açığı rakamlarının, enflasyona bağlı olarak artması normal.

Ancak, artış hem çok yüksek hem de milli gelire oranla da açık yükseliyor.

Burada da, IMF’nin 2022 yılı için öngördüğü dolar/TL seviyesi önem taşıyor.

IMF’NİN DOLAR BEKLENTİSİ NE?

IMF’nin ekonomik görünüm raporlarında doğrudan bir kur tahmini yer almıyor ancak hem dolar hem de TL cinsi milli gelir tahminlerine yer verildiği için kastedilen ortalama kur beklentisi hesaplanabiliyor.

IMF tahminlerine göre, 2021 yılında 7 trilyon 154 milyon TL olan Türkiye’nin gayrisafi yurt içi hasılası (GSYH), 2022 yılında 11 trilyon 335 milyar TL’ye yükselecek. Bu dönemde dolar bazında GSYH ise 806,8 milyar dolardan 692,4 milyar dolara gerileyecek.

Bu hesaba göre, IMF, 2021 yılında 8,87 olan ortalama dolar/TL kurunun, 2022 yılında ortalama olarak 16,37’ye yükselmesini bekliyor.

Dolar/TL’nin 1 Ocak-22 Nisan arasındaki ortalamasının 14,09, 22 Nisan kurunun da 14,72 olduğu düşünüldüğünde, yılın kalanında IMF dolar kurunda ciddi bir yükseliş beklediği söylenebilir.
IMF’nin Ekim 2021’deki raporunda 2022 için ortalama dolar/TL beklentisi 9,12 idi.

BÜTÇE AÇIĞINI KKM Mİ ARTIRACAK?

IMF’nin 2022 yılı için genel yönetim bütçe açığı tahminini 430 milyar TL’den 782 milyar TL’ye yükselttiğini yukarıda aktarmış, kur ve enflasyon arttığı için nominal rakamların artmasının bir açıdan normal olduğunu belirtmiştik.

Ancak milli gelire orana açık tahminlerinde de ciddi bir artış var.

IMF’nin hesaplamalarında kullandığı 2022 yılı dolar/TL beklentisindeki yükseliş de göz önüne alındığında, bütçe açığındaki artışta kur korumalı mevduat (KKM) kaynaklı kur farkı ödemelerinin de hesaba katılmış olabileceği akla geliyor.

Nitekim, 15 Nisan itibarıyla 756,6 milyar TL’lik hacme ulaşan KKM uygulamasının kamuya maliyeti, dolar kuru arttıkça katlanıyor.

Uzmanlar, dolar/TL’nin mevcut seviyesinde 30-35 milyar TL seviyesinde olabilecek olan KKM maliyetinin, kurun 18 TL’ye ulaşması durumunda 210 milyar TL’ye yükselmesini öngörüyor.*

Öte yandan, kur artışıyla birlikte, KKM dışında bütçeye bir diğer ek yük, kamu özel işbirliği projelerinden gelecek. Köprü, otoyol, havalimanı ve şehir hastanelerine dövize endeksli verilen gelir garantileri nedeniyle, kur arttığında kamunun ödemeleri de artacak. Bu kalemler de IMF tahminlerinde hesaba katılmış olabilir.

Seçim yaklaştıkça bütçe musluklarının daha fazla açılabileceği beklentisi de IMF’nin tahmin yaparken dikkate aldığı bir diğer unsur olabilir.

*Hesaplama, Twitter’da @e507 kullanıcı adıyla finans alanında paylaşımlar yapan kişiye ait.