İşsizin parasını böyle erittiler

2018 yılında yaklaşık 34 milyar dolar olan İşsizlik Sigortası Fonu’nun nakit varlığı bugün itibarıyla 6.2 milyar dolara indi. İşsizin parası düşük faizle eridi.

İşsizler ordusu günden güne büyürken işsizin parası düşük faiz yoluyla her geçen gün daha da eriyor. İşsizin parası Hazine kağıtları ve kamu bankalarının düşük faizlerine yatırılınca büyük kayıp yaşadı. 4 yıl öncesine kadar 34 milyar dolara kadar çıkan fonun nakit varlığı bugün 6.2 milyar doların bile altına düştü. Fon kaynakları reel getiri sağlayan yatırım araçlarında değerlendirilseydi, bugün ekonomik kriz altında ezilen işsizlere tıpkı Almanya gibi şartsız nakit para dağıtılabilirdi.

KAĞIT ÜSTÜNDE BÜYÜDÜ

İşsizlik Sigortası Fonu ilk çıktığında, nakit kaynağın en yüksek faizi veren bankalarla, yüksek getiri sağlayan yatırım araçlarında değerlendirilmesi hükme bağlanmıştı. Bu düzenleme bir süre uygulandı. Bu sayede fon gelirleri hızla büyüdü. Ancak, daha sonra fon kaynaklarının sadece Hazine borçlanma kağıtlarıyla kamu bankalarının düşük faizli mevduat hesaplarında değerlendirilmesine karar verildi. Böylece işsizin parası kağıt üstünde büyüyor gibi görünse de özellikle 2018 yılından sonra enflasyon ve kurlardaki artışın etkisiyle reel olarak erimeye başladı.

DÜŞÜK FAİZDE TUTULDU

Fonun nakit varlığı en son 2018 yılında 127.6 milyar TL’ye, o dönemki kurla dolar karşılığı ise 33 milyar 947 milyon dolara kadar çıktı. Eğer işsizin parası düşük faiz yerine örneğin dolara yatırılmış olsaydı, pandemi harcamalarına rağmen bugün fonda 35 milyar doların üzerinde para olacaktı. Ancak, yanlış yatırım tercihi yüzünden işsizin parası 2021 sonunda 6.8 milyar dolara, bu yılın ağustos sonu itibarıyla de 6.2 milyar dolara kadar geriledi.

GAP’ın 118 milyar TL borcu var

İşsizlik fonunda biriken paralar AKP hükümetleri döneminde bir çok kez amacı dışında kullanıldı. Yasa ilk çıktığında vergiden muaf tutulan fon sonradan Gelir Vergisi kapsamına alınarak bütçeye kaynak aktarmaya başladı. 2010 yılında ise Güneydoğu Anadolu Projesi’nin (GAP) hayata geçirileceği iddiasıyla işsizin fonundan 10 milyar liralık borç alındı. Dönemin kuruyla yaklaşık 6.5 milyar dolar olan ve bugün 118 milyar liraya karşılık gelen o borç hala işsizlik fonuna ödenmedi.