Kötü kolesterol ile başa çıkma yolları

Dr. Mehmet Akif Öztürk, kalp krizinden felce kadar ölümcül sağlık sorunlarına neden olan kötü kolesterolü düşürmenin yollarını açıklarken, kolesterol ilaçlarıyla ilgili merak edilen noktalara da değindi…

Kolesterol aslında hücrenin yapısında bulunan bir moleküldür. Vücut için önemli görevleri vardır. Hücre duvarları ve hormonların inşasında rol oynayan kolesterol ihtiyacımızın büyük kısmı vücudumuz tarafından üretilerek karşılanır, geri kalanı da yiyeceklerden sağlanır. İnsan sağlığı açısından korkulan kolesterol, kanda dolaşan kolesterol çeşitlerinden biri olan ve aynı zamanda kötü kolesterol olarak da bildiğimiz LDL’dir. ‘’Yapılan birçok çalışma yüksek LDL kolesterol seviyeleri ile kalp ve damar hastalıkları riskinin arttığını ortaya koymuştur. Ülkemizde yüksek kolesterol görülme sıklığı yüzde 30 civarında. Bu da hemen hemen her 3 kişiden 1’inde bu tehlikenin var olduğu anlamına gelir” diyen İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Akif Öztürk, kötü kolesterol ve kolesterol ilaçlarıyla ilgili merak edilen noktalara şöyle değindi…

Dr. Mehmet Akif Öztürk

Risk faktörleri nelerdir?

Öncelikle ailesel olarak yüksek kolesterole bir yatkınlık varsa yani kişinin babasında, annesinde veya dedesinde kolesterol yüksekliği oldu ise bu önemli bir risk artışını ifade eder. Diğer bir risk artışı bozulmuş kan şekeri düzeyleri, insülin direnci olan ya da diyabet hastalığı tanısı var olan hastalarda mevcuttur. Fakat burada kolesterol yüksekliği için riskten ziyade kalp damar hastalıkları açısından risk daha önemlidir. Bu açıdan risk faktörleri diyabet, hipertansiyon, sigara kullanımı, kronik böbrek yetersizliği ve yaş sayılabilir. Sigara içen bireylerde oluşan oksidatif strese bağlı olarak kan damarlarında bazı bozulmalar meydana gelir. Yüksek kolesterol ile birlikte olduğunda maalesef kalp damar hastalıkları açısından ciddi bir risk artışı meydana gelir. Alkol ise zamanla karaciğerde yağlanmaya sebep olur. Bu yağlanma da metabolik olarak hastalarda kolesterol yükseklikleri ile ilişkili olabilir. Stres ve gerginlik sırasında kalbi hızlandıran ve sorunlarla başa çıkmaya yardımcı olacak adrenalin ve kortizol gibi hormonlar salgılanır. Uzun süreli stres durumunda ise bu hormonlar yüksek seviyelerde kalır ve bu durum da kalbe yük bindirir. Zamanla, aşırı LDL (kötü kolesterol) atardamarlarda birikerek tıkanmalara ve sertleşmeye neden olabilir. Stres ayrıca, ekstra LDL’yi temizlemeye yardımcı olan HDL’nizi veya “iyi” kolesterolü düşüren inflamasyonu (iltihap) tetikler.

Gençlerde de görülür mü?

Normal bireylerde yaş ile kolesterol yüksekliği görülme sıklığı artar. Fakat ailesel kolesterol yüksekliği mevcut ise çok erken yaşlarda bile kolesterol yüksekliği saptanabilir. Bu da erken yaşta kalp krizi ya da inme riskini maalesef artırır. O yüzden eğer ailede erken yaşta kalp krizi hikayesi mevcut ise mutlaka ailesel kolesterol yüksekliği olabileceği akılda bulundurulmalı ve kolesterol düzeylerine bakılmalıdır.

Hastalar nasıl beslenmeli?

Diyetle alınan kolesterolün ana kaynağı bilindiği gibi hayvansal gıdalardır. Kolesterolü yüksek saptanan hastalarımıza hayvansal gıdaları tamamen kısıtlamıyoruz ancak daha yüksek oranda kolesterol içeriği olan örneğin ciğer, yumurta, kırmızı et, biftek gibi gıdalar yerine az yağlı balık ya da tavuk, az yağlı süt ve süt ürünleri öneriyoruz. Ayrıca ayçiçeği yağı veya hayvansal katı yağlar yerine yemeklerde zeytinyağı kullanımını öneriyoruz. Meyve şekeri yani fruktoz içeren basit şekerlerin de aşırı tüketilmesini istemiyoruz.

Ne zaman ve ne kadar süreyle ilaç kullanmak gerekir?

Bu kolesterol ilaçları tek sefer kullanılan ilaçlardan değildir. Yani bir kutu kullanıp bırakmak doğru değil. Çünkü siz kolesterol ilacını bıraktığınız zaman özellikle beslenmenize de çok dikkat etmiyorsanız kısa sürede yeniden yükselecektir. İlaç başlamış olduğumuz hastalara da beslenme önerilerimize aynen uymalarını öneriyoruz. Bunun yanında tabii ki fiziksel aktivite çok önemli. Yüksek miktarda kolesterol düşüşleri sağlayabiliyor.

İlaçların yan etkileri var mı?

Kolesterol ilaçları nadir de olsa kas enzimlerinde yüksekliklere veya karaciğer enzim yüksekliklerine sebep olabiliyor. Biz de hastalarımızı olası yan etkiler hakkında ayrıca bilgilendiriyor gerekirse bu ilaçların dozlarını azaltabiliyor veya başka tarzda ilaçlar kullanabiliyoruz.

LDL seviyesi nasıl düşürülür?

Bu her hastada çok kolay olmayabiliyor. Öncelikle riski yüksek hastalara yaşam tarzı değişiklikleri öneriyoruz. Bunlar fiziksel aktivite ve beslenme önerileri şeklinde oluyor. Bunlarla eğer hedeflenen kolesterol seviyelerine gelemezsek o takdirde ilaç tedavisi gerekebiliyor. Burada hastaların tedaviye uyumu çok önemli.