Köy Enstitüleri ile yeni bir buluşma

Ayvalık Belediyesi’nin ev sahipliğinde düzenlenecek olan etkinlikte bu yıl yine panel, söyleşiler ve tematik film gösterimi üç gün boyunca Ayvalık Belediyesi Vural Sineması Nejat Uygur Sahnesi’nde yapılacak.

İlk olarak 28 Nisan’da Köy Enstitüsü araştırmacısı, yazar Hayrettin Filiz moderatörlüğünde gazeteciler Sedef Kabaş, Yaşar Aydın ve siyaset bilimci Dr. Ali Mert Taşcıer’in konuşmacı olarak katılacağı ‘Köy Enstitüleri Aydınlığından Günümüz Karanlığına’ başlıklı panel düzenlenecek.

29 Nisan’da saat 16.00’da ise tarihçi-yazar Sinan Meydan, ‘Kuruluşundan, kapatılışına Köy Enstitüleri’ başlıklı söyleşisi ile tarihi gerçekleri bir kez daha gözler önüne serecek. Aynı gün akşamında saat 20.00’de Köy Enstitüleri’ni en iyi anlatan filmlerden biri olan ‘Yarım Kalan Mucize’ filmi ücretsiz olarak gösterime sunulacak.

Son olarak 30 Nisan’da saat 16.00’da toplum Bilimci, yazar ve akademisyen Prof. Dr. Emre Kongar ‘Köy Enstitüleri’nin Toplumsal Yansımaları’ adlı söyleşi ve sonrasında kitap imzası ile Ayvalıklılar ile buluşacak.

MAHMUT MAKAL ANISINA…

Köy Enstitüleri Fikir ve Kültür Günleri Proje Koordinatörü Hasan Aldemir yaptığı açıklamada, Türkiye’nin geçirmekte olduğu bu kritik günlerde düşünce, bilim, eğitim, kültür adına yapmaya çalıştıkları bu etkinlik dizisinin önemine değinerek, birçok konu başlığında ülke olarak çok geri ve maalesef çok yetersiz olunduğunu vurgulayarak, “Belki de son yüzyılda geriye doğru saymanın en önemli kırılma anı Köy Enstitüleri’nin kapatılmasına karar verildiği gün olmuştur” dedi.

Amaçlarının Köy Enstitüleri adı üzerinden eğitimin, bilimin, kültürün, sanatın tartışma zeminlerinde üst sıralarda yer bulmasına yardımcı olmak olduğunu söyleyerek, bu yıl üçüncüsü yapılacak bu etkinliğin her geçen yıl öneminin arttığına vurgu yaparak, her yıl olduğu gibi bu yıl da bu etkinliği Köy Enstitüleri’nin simge bir ismine ithaf ettiklerini ve bu isminde bu yıl köy edebiyatı akımını başlatan yazar, şair ve öğretmen Mahmut Makal olduğunu sözlerine ekledi.

1950’de ‘Köy Edebiyatı’ akımını başlatan Türk yazar, şair ve öğretmen Mahmut Makal, 1930 yılında Aksaray’ın Gülağaç ilçesine bağlı Demirci kasabasında doğdu. 1943 yılında İvriz Köy Enstitüsü’ne başladı. 1947’de enstitüden mezun olunca kendi köyüne yakın, Aksaray’a bağlı Nurgöz köyünde 6 yıl öğretmenlik yaptı.

Edebiyata şiirle başladı. İlk olarak 1945’te ‘Türk’e Doğru’ ve 1946’da ‘Köy Enstitüsü’ dergilerinde şiirler yazdı. Varlık dergisindeki Köy Notları ile dikkat çekti. Başta görev yaptığı Nurgöz köyü olmak üzere, köyü anlatan yazılar yazdı ve bu yazılar her ay Köy Notları başlığıyla Varlık dergisinde yayımlandı. İlki 1948’in Mayıs ayında yayımlanan bu yazı dizisi  1950’de Bizim Köy adıyla kitaplaştırıldı. Kitap büyük yankı uyandırırken Makal tutuklandı ancak ceza almadı.

Öğrenmenlikten sonra 1953 yılında Ankara Gazi Enstitüsü’ne girdi ve o yıllarda Fransa’da Avrupa Sosyoloji Merkezi’ne araştırma yapmaya gitti. 1965 seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi’nden İstanbul adayı oldu. Sırasıyla Antalya, Ankara ve Adana bölgesinde ilköğretim müfettişliğinde bulundu. 1971’de İstanbul Sağır ve Dilsizler Okulu’nda Türkçe öğretmeniyken görevi bıraktı. 1971-1972 yılları arasında Bizim Köy Yayınları’nı yönetti. 1972 yılında Venedik Üniversitesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı dersleri verdi.

Meslek hayatı 17 yıl sürdü. Kitapları ve düşünceleri yüzünden mahkemelerde yargılandı ve bir müddet cezaevinde yattı. Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından müfettişliği elinden alınarak tekrar öğretmenlik statüsüne indirildi ve Sağırlar Okulu’na atandı.

Eserlerinden bazıları Almanca, Rusça, Fransızca, İngilizce, Macarca, İtalyanca, Bulgarca, Lehçe, Romence, Farça ve İbranice gibi çeşitli dillere çevrildi. Makal 1967’de UNESCO tarafından dünya gençliğine örnek insan olarak seçildi.

10 Ağustos 2018’de Ankara’da hayatını kaybetti.