Kürt petrolünde tahkim muamması: Türkiye ne kadar tazminat ödeyecek?

Türkiye ve Irak arasında Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi (ICC) nezdinde görülen davada geçen hafta verilen kararla ilgili taraflardan farklı açıklamalar gelirken, sozcu.com.tr’ye konuşan konuya yakın bir kaynak, tarafların ödemesine hükmedilen tazminatları paylaştı.

Irak, Türkiye’nin Bağdat’ın izni olmadan Kürt Bölgesel Yönetimi’nin Ceyhan üzerinden petrol ihracata izin vererek 1973 boru hattı transit anlaşmasını ihlal ettiğini öne sürerek tazminat talebiyle 2014 yılında tahkime gitmişti.

IRAK: DAVAYI KAZANDIK, TÜRKİYE TAZMİNAT ÖDEYECEK

Reuters, 25 Mart Cumartesi günü yayımladığı ve Iraklı yetkililere dayandırdığı haberinde, Paris’te görülen davayı Irak’ın kazandığını, Kerkük-Ceyhan hattında petrol akışının durduğunu ve Türkiye’nin 2014-2018 dönemi için faiz hariç yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine karar verildiği, 2018 sonrası dönemi kapsayan ikinci davanın devam ettiğini yazdı.

İngiliz Financial Times gazetesinde aynı gün yayımlanan haberde de, Paris’teki mahkemenin, Paris’te görülen davayı Irak’ın kazandığı, Türkiye’nin Irak’a yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine karar verildiği, bu rakamın Bağdat’ın talep ettiğinden çok daha düşük olduğu yazıldı.

FT’nin haberinde ayrıca, Irak Petrol Bakanlığı’nın “Ceyhan Limanı’na petrol sevkiyatından sorumlu tek kurumun devlete ait Irak Petrol Pazarlama Şirketi (SOMO) olduğu” yönündeki açıklamasına da yer verildi. Bağdat yönetimi, yıllardır tek yetkilinin SOMO olduğunu belirterek Türkiye ile IKBY arasındaki petrol ticaretine itiraz ediyordu.

Kerkük-Ceyhan boru hattı üzerinden ortalama olarak Irak hükümeti günlük 75 bin varil, IKBY günlük 370 bin varil petrol sevkiyatı yapıyordu.

ANKARA: IRAK TAZMİNAT ÖDEYECEK

Paris’teki mahkemenin 23 Mart’ta verdiği kararın ve uluslararası ajanslarda çıkan haberlerin ardından bir süre sessiz kalan Ankara’dan ilk açıklama 28 Mart’ta geldi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, “hakem heyeti, Irak’ın beş talebinden dördünü reddetmiştir. Ülkemizin taleplerinin ise büyük çoğunluğunu kabul ederek Irak’ın bu ihlaller sebebiyle Türkiye’ye tazminat ödemesine hükmetmiştir” denildi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez de 29 Mart Çarşamba günü “Türkiye’nin 1,4 milyar dolar tazminat ödemesine hükmedildiği iddiaları ile ilgili” basın mensuplarının soruları üzerine “Böyle bir rakamda ceza söz konusu değil” yanıtını verdi.

Dönmez, şu bilgileri paylaştı:

“Büyük kapsamlı bir rapor var ve ona bağlı bazı yaptırımlar söz konusu. Tek taraflı yaptırım yok. Irak tarafından iddia edilen 5 konudan 4’ü reddedildi, 1’i kabul edildi. Bizim iddialarımız, taleplerimiz vardı. Taleplerimizin 6 konudan 5’i kabul edildi, 1’i reddedildi. Buna dayalı olarak yaptırımlar, şimdi arkadaşlarımız, hukukçular tarafından değerlendiriliyor. Irak hükümetiyle aramızda zaten yürürlükte olan bir anlaşmamız var. O anlaşma, Uluslararası Tahkim Mahkemesinin verdiği bu rapor ve uluslararası hukuka göre, biz yapıcı bir rol oynamayı düşünüyoruz. Bunu biraz daha zaman gösterecek.”

MUHALEFETTEN ‘AÇIKLAYIN’ ÇAĞRISI

Ankara’dan gelen açıklamaların net olmaması üzerine muhalefetten tepki geldi.

Dünkü açıklamasında “Enerji Bakanlığı’nın yaptığı açıklamadan Irak’ın taleplerinden birinin tahkim heyeti tarafından kabul edildiği anlaşılıyor” diyen CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, “Lafı gevelemeyi bırakın. Türkiye Irak’a ne kadar tazminat ödeyecek? Irak’tan ne kadar alacak? Açıklayın” çağrısı yaptı.

GERÇEK RAKAM NE?

Sozcu.com.tr’ye konuşan konuya yakın bir kaynak, Paris’teki mahkemenin hem Irak’a hem de Türkiye’ye tazminat cezası verdiğini belirtti.

Kaynağın aktardığına göre, Türkiye’nin Irak’a ödemek üzere faiziyle birlikte yaklaşık 2 milyar dolarlık tazminat ödemesine hükmedildi. Irak’ın da Türkiye’ye “yaklaşık 600 milyon dolar artı faiz” ödemesine hükmedildi.

Bu durumda, Türkiye’nin Irak’a ödemesi gereken tazminat, nette 1,4 milyar doların bir miktar altında kaldı.

Konuyla ilgili detay vermeyen Enerji Bakanı Dönmez’in “1,4 milyar dolarlık ceza” iddiasına ilişkin “Böyle bir rakamda ceza söz konusu değil” açıklaması yapmasının da bu hesapla ilgili olduğu belirtiliyor.

Öte yandan, kaynak, Irak’ın talep ettiği tazminata göre mahkemenin belirlediği rakamın çok düşük olduğunu, bunun da Ankara’yı memnun ettiğini vurguladı.