Merkez’in korktuğu başına geldi

Merkez Bankası (TCMB), geçen hafta açıkladığı enflasyon raporunda yüzde 38’lik yıl sonu hedefiyle ilgili temel risklerden biri olarak “Yönetilen ve yönlendirilen fiyat düzenlemelerinin enflasyonda öngörülen düşüş patikasıyla uyumlu olmaması” maddesine yer vermişti.

Hükümetin, köprü ve otoyol geçiş ücretlerine yılbaşında ve dün yaptığı zamlar, bu riskin gerçeğe dönüşmekte olduğunu gösterdi.
 
Enflasyonla mücadele gerekçesiyle asgari ücrete ara zam yapılmayacağını ilan eden hükümet, köprü ve otoyollara dört buçuk ayda tam yüzde 182’ye varan oranda zam yaptı.

ZAMLAR YÜZDE 100’Ü AŞTI

31 Aralık 2023 tarihinde otomobiller için 8,5 TL olan 1 Ocak’ta 15 TL’ye yükseltilen İstanbul’daki 15 Temmuz Şehitler ve Fatih Sultan Mehmet köprülerindeki tek yön geçiş ücretleri, dün itibarıyla 24 TL’ye yükseldi. Son zam oranı yüzde 60, dört buçuk aydaki birikimli zam oranı yüzde 182,4 oldu.

31 Aralık 2023 tarihinde otomobiller için 19 TL olan ve 1 Ocak 2024’te 35 TL’ye yükseltilen İstanbul’daki Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde tek yön geçiş ücreti dün itibarıyla 49 TL’ye yükseldi. Son zam oranı yüzde 50, dört buçuk aydaki birikimli zam oranı yüzde 157,9 oldu.   

31 Aralık 2023 tarihinde 53 TL olan ve 1 Ocak 2024’te 80 TL’ye yükseltilen Avrasya Tüneli’nde gündüz otomobil geçiş ücreti, bugün itibarıyla 112 TL’ye yükseldi. Son zam oranı yüzde 40, dört buçuk aydaki birikimli zam oranı yüzde 111,3 oldu.

31 Aralık 2023 tarihinde otomobiller için 184,5 TL olan ve 1 Ocak 2024’te 290 TL’ye yükseltilen Osmangazi Köprüsü tek yön geçiş ücreti, dün 399 TL’ye yükseldi. Son zam oranı yüzde 37,6, dört buçuk aydaki birikimli zam oranı yüzde 116,3 oldu. 

31 Aralık 2023 tarihinde otomobiller için 205 TL olan ve 1 Ocak 2024 tarihinde 295 TL’ye yükseltilen 1915 Çanakkale Köprüsü tek yön geçiş ücreti de dün 419 TL’ye yükseldi. Son zam oranı yüzde 42, dört buçuk aydaki birikimli zam oranı yüzde 104,4 oldu.

RAPORDA NE DENMİŞTİ? 

Geçen hafta açıklanan TCMB’nin son enflasyon raporunda yıl sonu enflasyon hedefi yüzde 38 olarak belirlenirken “Tahminler üretilirken (…) kamu kontrolündeki yönetilen/yönlendirilen fiyat, borçlanma, vergi ve gelirler politikaları ile ücret ayarlamalarının enflasyondaki düşüş sürecini destekleyecek şekilde belirleneceği varsayılmıştır” denilmişti.
 
Üç ay önceki rapora göre manşet enflasyonda yıl sonu hedefi 2 puan yükseltilirken “yönetilen yönlendirilen fiyatlar bir önceki Enflasyon Raporu dönemine kıyasla daha sınırlı artacağı varsayımıyla, yıl sonu tahminlerini 0,2 puan aşağı yönlü etkilemiştir” ifadelerine yer verilmişti.

“Vergi ve yönetilen yönlendirilen fiyat düzenlemelerinin enflasyonda öngörülen düşüş patikasıyla uyumlu olmaması da enflasyon üzerinde baskı yaratabilmektedir” denilen raporda, “Bu nedenle, ücretlerin güncellenme sıklığı, yönetilen yönlendirilen fiyatlar ile ücret ve vergi ayarlamalarında OVP’de sunulan enflasyon tahminlerinin gözetilmesi ve para politikasındaki sıkı duruşun ihtiyatlı maliye politikası ile desteklenmesi, öngörülen dezenflasyon patikasının tesis edilmesi açısından kritik bir önem taşımaktadır” uyarısı yapılmıştı.

Önümüzdeki aylarda doğalgaz ve elektrik başta olmak üzere birçok yönetilen ve yönlendirilen fiyata zam yapması beklenen hükümet, sadece ücretlere ara zam yapmayarak tüm faturayı emekçi halkın üzerine yıkmayı planlıyor.

VERİLEN GARANTİLER ÜCRETLERİN ÇOK ÜSTÜNDE

Prof. Dr. Uğur Emek’in hesaplamasına göre, kamu özel işbirliği (KÖİ) yöntemiyle yaptırılan köprü ve otoyollarda, belirlenen geçiş ücretleri döviz cinsi olarak verilen garanti ödemelerinin çok altında kalıyor ve üstünü kamu tamamlıyor.

Örneğin; Osmangazi Köprüsü’nde sözleşmeye göre geçiş ücreti şu an 1755 TL. Zamlı geçiş ücreti ise 399 TL. Aradaki 1356 TL’lik farkı devlet karşılıyor ve bu da bütçeden müteahhitlere her yıl on milyarlarca TL aktarılması anlamına geliyor. 

Kamuda tasarruf paketinde memurların servislerini kaldıracağını ilan eden hükümet, bütçeden çok daha büyük gider kalemi oluşturan KÖİ sözleşmelerine dair bir adım atmadı.