Savaş İsrail ekonomisini vuruyor

İsrail’in savaş makinesi para yakmaya devam ediyor.

İsrail’de nisan ayında sona eren bütçe yılında, bütçe açığın 132,2 milyar şekel (35,7 milyar dolar) oldu. Bu rakamın 2008’deki küresel ekonomik krizden bu yana ulaşılan en yüksek rakam.

Perşembe günü yayınlanan Maliye Bakanlığı verileri, nisan ayı itibariyle 12 aylık mali açığın gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 7’sine ulaştığını ve hükümetin 2024 takvim yılı için öngördüğü yüzde 6,6’lık tahminin üzerine çıktığını gösterdi.

HARCAMALARDA BÜYÜK ARTIŞ

Harcamalar 2024’ün ilk dört ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre neredeyse yüzde 36 arttı. Bunun yaklaşık üçte ikisi savunma harcamalarına gitti. Gelirler, çoğunlukla vergi ödemelerindeki düşüş nedeniyle yüzde 2,2 azaldı.

Savaşın mali faturası büyüdükçe, İsrail tarihinin en büyük bütçe açıklarından birini verme yolunda ilerliyor. Merkez Bankası daha önce çatışmanın toplam maliyetinin 2023-2025 döneminde 255 milyar şekele ulaşacağını tahmin etmişti.

ŞEKEL GERİLİYOR

Harcama yükü İsrail para birimini de baskı altında tutuyor. Şekel bu hafta yüzde 0,6 düşüşle dolar başına 3,72 seviyesine gerileyerek mart başından bu yana düşüşünü yaklaşık yüzde 4,5’e çıkardı.

İsrail hükümeti, artan maliyetleri finanse etmeye yardımcı olmak için hem gelir hem de harcama tarafında GSYH’nin yüzde 1,1’ine denk gelen düzenlemeler hazırladı ancak bu düzenlemeler henüz onaylanmadı.

VERGİLER ARTIRILACAK

Önümüzdeki yıl yürürlüğe girecek olan katma değer vergisindeki şu ana kadar alınan en önemli önlem. Buradan sağlanacak yıllık gelir GSYH’nin yüzde 0,35’i oranında olacak.

Ancak hükümet şimdilik ihtiyaçlarının büyük kısmını borçlanarak karşılıyor. Savaşın patlak vermesinin ardından aylık ortalama tahvil satışları üç katına çıktı. Hükümet geçtiğimiz ekim ayından bu yana yerel ve yabancı piyasalardan 206,6 milyar şekel topladı.

İSRAİL’İN KREDİ NOTU DÜŞÜYOR

Savaşın mali yükünün artmasıyla birlikte İsrail, derecelendirme şirketlerinin incelemesi altına girdi. Şubat ayında Moody’s ilk kez bir kademe not indirimi (A2’ye) kararı verdi. Bu karara geçen ay S&P Global Ratings de katıldı.

Moody’s ve S&P bu hafta İsrail’in kredi notunu gözden geçirecek ve her ikisi de negatif görünümü koruyacak.