TRT’nin zararı nasıl 3 milyar TL’lik kâra dönüştürüldü?

TRT’nin bandrol ücreti ve faturalardaki TRT payını satışa konu ürünlermiş gibi yansıtıldığı ortaya çıktı. Böylece 2020 yılında 1,6 milyar TL olan brüt satış zararı 2,2 milyar TL’lik brüt satış kârı olarak gösterildi. Aynı yöntem 2021’de de uygulanarak 3 milyar TL brüt satış kârı gösterildi.

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu’nun (TRT) 2021 yılı mali verilerinde paylaştığı 3 milyar 79 milyon TL’lik brüt satış kârının gerçeği yansıtmadığı, satışa konu olmayan bandrol satış bedeli ve faturalardaki TRT payının satışa konu ürünlermiş gibi kamuoyuna aktarıldığı ortaya çıktı.

Ayrıca TRT’nin 2020’de elde ettiği iddia edilen 2,2 milyar TL brüt satış kârı rakamının doğru olmadığı, TRT’nin 2020’de 1 milyar 671 milyon TL’lik brüt satış zararı elde ettiği görüldü.

Vergi Uzmanı Dr. Ozan Bingöl, TRT’nin gelir tablosunun muhasebe ilke ve uygulamalarının çok ötesinde hazırlandığını belirtti. Bingöl, TRT’nin gelir tablosunda vergi benzeri bu tür gelirlerin sanki TRT’nin üretip sattığı hizmet veya ürün gibi dikkate alınmasını eleştirdi.

Vergi Uzmanı Dr. Ozan Böngöl

Vergiye Dair internet sitesinde konu ile ilgili bir yazı kaleme alan Bingöl, vatandaşların cep telefonu, araba, bilgisayar gibi ürünleri alırken ödediği TRT bandrol bedelinin ve sene başında kaldırılan elektrik faturalarındaki TRT payının kurumun satış gelirleri içinde gösterildiğini ortaya koydu.

2020’DE ZARAR 1,67 MİLYON

Bingöl, TRT’nin gelir tablolarında bandrol ve enerji payı gelirlerinin brüt satışlar içinde yer aldığını, bu nedenle de 2020 yılında 1 milyar 671 milyon TL olan brüt satış zararının 2,2 milyar TL’lik brüt satış kârı olarak gösterildiğini ortaya çıkardı. 2021 yılı brüt satış kârı da aynı kalemler dahil edilerek 3 milyar TL’nin üstünde gösterildi.

Bingöl, TRT’nin gelirlerinin son 17 yılda büyük bölümünün kamusal katkı gelirleri olan “Bandrol Gelirleri”, “Enerji Payı” ile ilan ve reklam gelirleri, haber ve program satış gelirleri ile marka ve lisans ürün gelirlerinden oluşan bandrol gelirlerinden geldiğini belirtti.

2021’DE DE YAPILDI

Bingöl, “Gerçekte TRT’nin üretip sattığı ürün ve hizmet gelirleri, ilan ve reklamlar gelirleri, haber ve program satış gelirleri ile marka ve lisans ürün gelirleridir. Yukarıdaki gelir tablosuna gerçek anlamda TRT tarafından üretilip satılan ürünleri/hizmetleri koyduğunuzda karşınıza çıkan durum 2020 yılı için 2,2 milyar TL brüt satış kârı değil tamı tamına 1 milyar 671 milyon TL brüt satış zararıdır” dedi.

Bingöl ayrıca, “2021 yılı ilan, reklam ve diğer gelir rakamları verisi henüz yayımlanmadığı için şu aşamada TRT’nin gerçek anlamda brüt satış zararını hesaplayamıyoruz. Ama 3 milyar lira brüt satış kârı yerine yaklaşık 2 milyar lira brüt satış zararı rakamına ulaşmak büyük bir olasılıktır” ifadelerini kullandı.

Bingöl, “Ne dersiniz, gelir tablosundaki 1,6 milyar liralık brüt satış zararını 2,2 milyar brüt satış kârına dönüştürme beceresine erişmiş başka bir kurum var mıdır? Ben meslek hayatımda görmedim. Bu gelir tablosu muhasebe ilke ve uygulamalarının çok ötesinde hazırlanmış” sözleriyle duruma tepki gösterdi.

KURUM ZARAR ETTİĞİ İÇİN VERGİ ÖDEMEMİŞ

Bununla birlikte 2021 yılında 1,4 milyar dolar net kâr elde ettiğini iddia eden kurumun vergi ödemediği görüldü. Kurumun 2021 yılı için kamuoyu ile paylaştığı gelir tablosunda “Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yas. Yük. Karşılığı(-)” satırının karşısında “0” (sıfır) rakamının yazdığı görüldü.

TRT’nin zarar ettiği için kurumlar vergisi ödemediğini belirten Bingöl, “Vergi dairesine verilen gelir tablosunda zarar, kamuoyuna açıklanan tabloda ise kâr mı gözükmektedir? Birileri çıkıp muhasebe ilke ve prensiplerinin ötesine geçen bu gelir tablosunu açıklamalı” dedi.

REKLAM GELİRLERİNİN ORANI DÜŞÜYOR

“Son 17 yıldaki gelirlerin yüzde 85’i bandrol gelirleri ile elektrik tüketimi üzerinden alınan TRT payı olarak da bilinen enerji payından oluşmaktadır” diyen Bingöl, 2020’ye gelindiğinde kurumun ilan ve reklam gelirlerinin bandrol gelirine oranının çok altına düştüğünü belirtti.

Bingöl bu durumu “2004 yılında TRT’nin toplam gelirleri içinde ilan, reklam ve diğer gelirlerinin, başka bir deyişle kurumun faaliyetlerinden elde ettiği gelirlerinin toplam gelirleri içindeki payı yüzde 34 seviyesinde iken bu oran 2020 yılına gelindiğinde sadece yüzde 7 olmuştur” sözleriyle aktardı.

‘REKLAM GELİRİNDEKİ DÜŞÜŞÜN SEBEBİ NE?’

Yazısında “Son 17 yılda bugünkü para ile 130 milyar TL’nin üzerinde bir kaynağı TRT’ye aktaran vatandaşlardan biri olarak bu açıklamayı talep hakkını kendimde görüyorum” ifadelerini kullanan Bingöl kuruma şu soruları yöneltti:

1-2020 yılı faaliyet raporunda belirtilen 520 milyon 946 bin 835 lira 81 kuruşluk “diğer olağan dışı gider ve zararlar” nereden kaynaklanmıştır? Yarım milyar liranın üzerindeki bir gider sadece olağan dışı gider diyerek alt kırılımlarını açıklamadan geçiştirilebilir mi?

2-2004 yılında toplam gelirinin %34’ü ilan, reklamdan elde edilen gelir olan TRT’nin 2021 yılı itibariyle ilan reklam geliri toplam gelirinin sadece %7’si kadardır. Bu kadar iddialı programlar/diziler yapılırken bu düşüşün gerçek sebebi nedir?

3-Kurumun 2021 yılı faaliyet raporunda belirtilen bilançosuna göre “kasa” + “bankalar” + “menkul kıymetler” hesaplarında toplam 2 milyar 811 milyon 71 bin 85 lira 22 kuruş olduğu görülmektedir. Kurumun hazır değerlerde bu kadar parası varken vatandaşların ödediği TRT Bandrol ücretlerinde de bir indirime gidilemez mi? Neticede ihtiyaçtan fazla bir gelir oluşturulduğu görülmektedir.

4-Kurumun alımlarının kamu ihale mevzuatına tabi olmadığından hangi ölçü ve kriterlere göre alımların yapıldığı şeffaf değildir. Bu nedenle vatandaşın vergilerini harcayan böylesi kurumların toplumdaki güven ve o kuruma olan inancı güçlendirmek adına özel olarak daha şeffaf davranılması gerekmez mi? Örneğin dış yapımlar için ne kadar para harcandığı veya hangi ölçü ve kriterlere göre alım yapıldığı kamuoyu ile paylaşılamaz mı?

5-TRT, dışardan danışmanlık hizmeti almakta mıdır? Hangi alanlarda almaktadır? Bu hizmetler için ne kadar ödeme yapmaktadır? Ayrıca kimlere, hangi bedellerle, hangi programlar yaptırılmıştır?