TÜSİAD’dan enflasyon ve gelir adaletsizliği eleştirisi

TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi (YİK) bugün toplandı. Toplantının açılışında konuşan YİK Başkanı Tuncay Özilhan, “Ekonomik sorunlar sık sık değiştirilen düzenlemelerle çözülemez” dedi. 

Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Yüksek İstişare Konseyi bugün toplanıyor Toplantının açılışında Yüksek İstişare Konseyi Tuncay Özilhan bir konuşma gerçekleştirdi.

Özilhan, “Ekonomik sorunlar sık sık değiştirilen düzenlemelerle çözülemez. Sık sık yapılan düzenlemeler ekonomiyi daha da bozar. Uzmanların, teknisyenlerin, akademisyenlerin önerilerine kulak vermek gerekir. Toplumsal uzlaşma ile alınmayan kararlar istenilen sonuçları üretmez” uyarısında bulundu.

Özilhan’ın konuşmasının satırbaşları şöyle:

“Hem Türkiye’nin ikinci yüzyılına hem de seçim ortamına hazırlanıyoruz. Zor bir dönem geçiriyoruz. Dünyada bir dönem sona erdi. Ama yerine geçenin ne olduğu netleşmedi. Bizden kaynaklanan belirsizlikler ile yeni dünya düzenine ilişkin belirsizlikler iç içe giriyor.

İktidardan ve muhalefetten yeni dönem için net ve somut yol haritaları bekliyoruz. Beklentimiz eski ezberlerin tekrar edilmesi değil. İçinde bulunduğumuz çetrefilli durumdan nasıl düzlüğe çıkacağımızın ortaya konulması.

BELİRSİZLİK, ÖNGÖRÜLEMEZLİK, GÜVEN EKSİKLİĞİ…

Ne tarafa baksak her yerde belirsizlik, öngörülemezlik ve güven eksikliği görüyoruz. Bildiğimiz güvenli limanları terk etmiş durumdayız. Bu yeni sularda geçmişin tecrübesi yeterli olmayacak. Yeni koşullara uygun yeni çözümler bulmamız gerekiyor.

Senelerdir alışık olduğumuz düzen, lojistik yaklaşımlar, fiyat belirleme davranışları değişti. Arz zincirleri kırıldı, tedarik sorunları yaşanıyor. Soğuk savaş sonrası düzen bozuluyor. Ekonomik konular bir kez daha ulusal güvenlik önceliklerine tabi kılınır oldu. Bu gelişmeler sonucunda yeni bir soğuk savaş dönemine mi girilecek? Öyleyse, kendimizi nasıl konumlandıracağız? İki bloklu bir küreselleşme dönemine girilirse dünya ekonomisi yeniden şekillenecek. Tek kutuplu bir dünyada hızlı büyümüş bir Çin’in iki kutulu dünyada başarılı olup olmayacağını bilmiyoruz.

Piyasa fiyatlarıyla ölçtüğümüzde dünya ekonomisinin yüzde 60’a yakınını batı ekonomileri üretiyor. Gelecekte küreselleşmenin nasıl olacağı ülkelerin ekonomi politikası tercihlerini şekillendirecek. Hangi ticaret bloğu içinde yer alacağımız, neyi nasıl üreteceğimiz daha da önemli hâle gelecek. İklim krizi ile mücadele perspektifi de belirleyici olacak.

İkinci dünya savaşı sonrasının ekonomide yoğun devlet müdahalesi çöktükten sonra ibre piyasa mekanizmasına kaydı. Piyasa mekanizmasının üstünlüğü adeta sorgulama dışı tutulur olmuştu. Ancak bu modelde uygulamada aksaklıklarla karşılaşıldı. Önce 2008 krizi, sonra pandemi, şimdi de Ukrayna işgali devlet ve piyasa arasındaki dengenin yeniden düşünülmesi gerektiğini gösterdi.

Ülkemizde ise çok farklı bir süreçten geçiyoruz. Serbest piyasa modeli dememize rağmen son dönemde piyasa müdahaleleri çok yoğunlaştı. Modelle uyuşmayan uygulamaları belirsizliği artırdı ve öngörü güçlüğü ortaya çıktı. Devlet ve piyasa arasındaki denge gelir dağılımı açısından da büyük önem taşıyor.

GELİR ADALETİ VURGUSU

Piyasa mekanizmasının çözemediği gelir adaletsizliği sorunu, dünyada sağ popülist dalganın yükselmesi, mülteci akını, yetersiz refah artışı, orta sınıfın erimesi gibi sorunlar da dünyanın önemli problemleri arasına girdi.

Enflasyonun yükselme eğilimine girmesi gelir adaletsizliğini daha da artıracak. Gelir dağılımının iyileştirilmesi için kapsamlı politikaya ihtiyaç var. Ekonomi politikalarını bunları dikkate almadan belirlemek olmaz.

Şimdi de bir gıda krizi ile karşı karşıyayız. Savaş gıda fiyatlarında şiddetli artışlara yol açtı. Savaşın uzaması ithalata bağlı ülkelerde gıda teminini zorlaştıracak.

Enflasyonun bütün ekonomik sorunların başı olması nedeniyle pek çok merkez bankası, enflasyon artışının önüne geçmek için sıkılaşma politikaları uyguluyor. ABD’nin faiz oranlarını artırması tüm diğer ülkeleri etkiliyor. Doların değer kazanması Türk lirasının değer kazanması anlamına geliyor. Dünyadaki fonların daha yüksek getiri sunan ülkelere kayması, Türkiye’nin finansman ihtiyacını zorlaştırıyor.

İçeride uyguladığımız iktisadi politikalarla beraber risk primi yükseliyor. Sıkı para politikaları ile gelişmiş ülkelerin yavaşlaması cari açık, enflasyon sorunlarımızı ağırlaştıracak. Ekonomi politikaları da bu gelişmelere uyumlu olmalı.

Türk lirasındaki değer kaybı ve enflasyonun ulaştığı seviyelerde faiz oranları ile enflasyon arasındaki makasın geldiği bu noktada istikrarlı bir ekonomiye nasıl geçileceği sorusu cevap bekliyor. Enflasyondaki artış daha önceki enflasyonist dönemlerle karşılaştırılamayacak kadar hızlı.

ENFLASYON TEPKİSİ

Bu süreç göreli fiyat yapısını bozuyor. Firmalar nasıl fiyatlama yapacaklarını bilemiyor. Tüketicinin algısı bozuldu. Ücretlerin toplam gelir içindeki payı geriliyor. Kendi hesabına çalışanların ve ücretlilerin gelirinin nasıl düzeltileceği, toplumsal barış açısından cevaplandırılması gereken diğer bir soru.

Ekonomideki en büyük öncelik enflasyonda kalıcı bir düşüş sağlamak. Aksi halde ekonominin enflasyon sarmalına girmesi Türkiye’ye çok büyük bedel ödetir. Ekonomik sorunlar sık sık değiştirilen düzenlemelerle çözülemez. Sık sık yapılan düzenlemeler ekonomiyi daha da bozar. Dengesizlikler tırmanmaya devam eder ve kontrol elden çıkarsa uzun yıllar büyük bedel ödemeyi gerektiren sonuç kaçınılmaz olur.

Uzmanların, teknisyenlerin, akademisyenlerin önerilerine kulak vermek gerekir. Toplumsal uzlaşma ile alınmayan kararlar istenilen sonuçları üretmez.

GENÇLERİN YURTDIŞINA ÇIKMASI

Hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı konusunda şüphe olursa yatırımlar için risk primi gereksiz biçimde yükselir. Sadece ekonomi açısından toplumsal yapı açısından da olumsuzluk yaratır. Bunun sonucu gençlerin ülkeyi terk etmesi. Önce iyi eğitimli gençler ülkeden ayrılmaya başladılar. Şimdi farklı eğitim ve beceri seviyelerinden gençler de şanslarını başka ülkelerde aramaya başladı. İktidardan ve muhalefetten cevap beklediğimiz bir soru da bu.

Son zamanlarda tartışılan sosyal medya yasası düzenlemesinin de gençlerin ülkeye güvenini artıracağı konusunda şüphelerimiz var.  Bu düzenleme ifade özgürlüğü endişelerini derinleştirecektir.

İktidardan ve muhalefetten beklentilerimiz, bu konularda somut önerilerde bulunmaları”

TÜSİAD BAŞKANI’NDAN EKONOMİ POLİTİKALARINA TEPKİ

TÜSİAD Başkanı Orhan Turan ise şunları söyledi:

“Rekabetçi kur ve cari fazla politikaları günümüze uyumlu değil ve istenilen sonucu vermiyor.

Enflasyonla mücadelede tüm dünya faiz artırırken, biz tersi bir politika izliyoruz. Artan risk seviyesi sürdürülemez, geleneksel politikalara dönmeliyiz. İzlenen ekonomi politikalarıyla gelirlerimiz eriyor.”