Üç yılda 143 milyar liralık ihale kapalı kapılar ardında verildi

AKP’nin istediği ihaleyi istediği müteahhide verme aracı olarak kullandığı 21-b Pazarlık usulünün faturası ortaya çıktı. Son 3 yılda 75 şirket toplam 201 milyar lira büyüklüğünde kamu ihalesi aldı. Bu ihalelerin 140 milyar liradan fazlası davetle gerçekleştirildi.

AKP iktidarının, Kamu İhale Kanunu’nun deprem, sel gibi olağanüstü haller için öngördüğü 21/b maddesini son üç yılda nasıl kullandığı belli oldu.

Verilere göre, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında 75 şirket kara ve demiryolu ile diğer alt-üst yapı inşaatlarını içeren ve toplam büyüklüğü 201 milyar lirayı bulan ihale aldı.

Bu ihalelerin 143 milyar liradan fazlası, kamu yararına rekabete imkan sağlayan “açık” usul yerine, olağanüstü haller için öngörülen ve davet usulüyle kapalı kapılar ardında 21/b yöntemiyle gerçekleştirildi.

İLK 25 FİRMANIN 3 YILDA ALDIĞI TOPLAM İHALE BÜYÜKLÜKLERİ

TAŞ YAPI 28 milyar 375 milyon lira

ERG 19 milyar 186 milyon lira

ÖZKAR 19 milyar 15 milyon lira

DOĞUŞ 18 milyar 639 milyon lira

ÇELİKLER 18 milyar 281 milyon lira

YAPI VE YAPI 16 milyar 192 milyon lira

KALYON 15 milyar 477 milyon lira

REC ULUSLARARASI 8 milyar 544 milyon lira

KOLİN 7 milyar 967 milyon lira

ÖZALTIN 4 milyar 268 milyon lira

CENGİZ 3 milyar 552 milyon lira

GÜLERMAK 3 milyar 111 milyon lira

LİMAK 2 milyar 705 milyon lira

YDA 2 milyar 277 milyon lira

SÖĞÜT 2 milyar 55 milyon lira

MUSTAFA EKŞİ 1 milyar 869 milyon lira

YAPI MERKEZİ 1 milyar 763 milyon lira

MET-GÜN 1 milyar 689 milyon lira

MAKYOL 1 milyar 675 milyon lira

İSPA 1 milyar 611 milyon lira

GÜRBAĞ 1 milyar 437 milyon lira

ERMİT-ÖZGE 1 milyar 189 milyon lira

EKŞİOĞLU-AHES 1 milyar 188 milyon lira

RSY 1 milyar 133 milyon lira

YILDIZLAR 1 milyar 91 milyon lira

OLAĞANÜSTÜ HALLER OLAĞAN HALE GELDİ

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 2001 krizinin ardından, saydamlık, hesap verilebilirlik gibi uluslararası standartlara ve AB müktesebatına uygun olması amacıyla hazırlandı ve 2003 yılında yürürlüğe girdi. Aslında çıkarıldığında, ilkeler ve prensipler açısından ideale yakın bir kanunken, 200’e yakın değişiklik yapılarak delik deşik hale getirildi. İstisnalar neredeyse olağan hale geldi. Kanunda kamuoyunun davet usulü olarak bildiği, istisnai pazarlık usulünün uygulanabilmesi için kanunun 21’inci maddesinin (b) bendinde belirtilen haller subjektif yorumla neredeyse tüm ihalelerde kurtuluş reçetesi olarak kullanılmaya başlandı.

21. madde şöyle:
Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir:
“b” Bendi:
“doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen haller…”

İDDİA EDİLDİĞİ GİBİ DAHA HIZLI DEĞİL

Kamu İhale Kanunu’na göre büyük yapım ihaleleri, Açık usulde yapıldığı takdirde, ihale tarihinden en az 40 gün önce ilan yayınlanması gerekiyor. İhalenin 21/b Pazarlık usulüyle yapılması halinde süre 25 güne iniyor. AKP iktidarı işte bu 15 günlük farkı bahane ederek işin acil yapılması gerektiği için bu usulün tercih edildiğini savunmaya çalışıyor. Ancak pratik durum öyle değil. İlanlar elektronik ortamda hazırlandığı takdirde 40 günlük süre 24 güne kadar inebiliyor. Yani açık usul ihale süreci daha hızlı yürüyebiliyor.

SAYIŞTAY DA UYARIYOR

Sayıştay’ın denetim raporlarında, 21/b maddesinin yasaya aykırı şekilde kullanılması nedeniyle bazı ihalelerin Danıştay ve idare mahkemeleri tarafından iptal edildiği vurgulanarak “Kamu İhale Kanunu’nun 21/b maddesindeki şartların ve ivedilikten kastın, sadece ihalenin çabuk sonuçlandırılması değil, ihale konusu işin acilen bitirilmesi olarak anlaşılması gerektiği belirtilmiştir” değerlendirmesi yapılıyor.