Yüksek enflasyon Nebati’yi de yaktı

TL’nin değeri düşünce Hazine, ‘enflasyon arttıkça artan’ faizle borçlanmaya başladı, borcun vadesi kısaldı, borçlanmanın devlete maliyeti iki katına çıktı.

Halkı geçim sıkıntısına düşüren yüksek enflasyon devletin borçlanma dengelerini de alt üst etti. Enflasyonun çift haneye çıktığı 2017 yılından bu yana devletin ‘enflasyon arttıkça artan’ faizlerle yaptığı borçlanma 3 kat birden yükseldi. Borçlanmanın vadesi kısalırken maliyeti pahalandı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin, “Yüksek faiz isteyenleri tokatladık” sözlerinin aksine özellikle son dönemde Hazine’nin rantiyeye ödediği faiz katlanarak arttı.

BELİRSİZLİK ARTTI

Türkiye, 2001 krizinin ardından döviz ve enflasyon riskinden etkilenmemek için sabit faizli, TL borçlanmaya ağırlık verdi. Bu sayede devletin faiz ödemeleri TL bazında dahi uzun süre dalgalanmadı. Ancak ekonomide kural dışına çıkılması ve belirsizliğin artmasıyla bu yöntem terse döndü. Hazine, para bulabilmek için riski yüksek değişken faizli ve dövizle borçlanmayı artırmak zorunda kaldı. Bu riske bir de TÜFE’ye endeksli ve altına dayalı borçlanmalar eklendi.

YÜZDE 65’E FIRLADI

İç borçlanma adeta enflasyona endekslenince Hazine’nin faiz yükü katlanarak artmaya başladı. Doların kontrol altına alındığı, enflasyonun düşeceği, her şeyin daha güzel olacağı söylenen bu yılın ilk 3 ayında Hazine’nin değişken faizli borçlanma oranı geçen yıla göre yüzde 53’ten yüzde 65’e çıktı. TÜFE arttıkça faizi de artan borçlanmanın payı yüzde 11.4’ten yüzde 28.8’e fırladı. Riske açık borçlanma yüzünden Hazine, enflasyon arttıkça rantiyeye daha çok para ödüyor.

Borcun vadesi de kısaldı

Geleceğe yönelik güven azalınca borçlanmanın vadesi de kısaldı. Hazine 2017’de 71.2 ay, 2018’de 70.8 ay ortalama vade ile borçlanırken bu yılın ilk 3 aylık döneminde iç borçlanmanın ortalama vadesi 54.3 aya geriledi. Aynı şekilde 2017’nin mart ayında 77.6 ay vadeli borçlanan Hazine geçen martta 60.5 ay vadeyle borçlanabildi.

Borçlanma maliyeti katlandı

Hazine’nin enflasyona, döviz kuruna ve altına endeksli riskli borçlanma yöntemine geçmek zorunda kalması devletin borçlanma maliyetlerini olağanüstü artırdı. TÜFE, döviz ve altına endeksli borçlanmalar bir yana TL cinsi sabit faizli iç borçlanmanın maliyeti bile iki kattan fazla arttı. Yurt içinden aldığı TL borca Mart 2017’de yüzde 11.4, Mart 2021’de yüzde 15.4 faiz ödeyen Hazine, bu yılın aynı ayında yüzde 25.6 bileşik faiz ödemek zorunda kaldı.